عَن أَمِیرِ الْمُؤمِنِینَ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: «… إِنَّمَا الْأَئِمَّةُ قُوَّامُ اللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ عُرَفَاؤُهُ عَلَی عِبَادِهِ وَ لَا یَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ لَا یَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْکَرَهُمْ وَ أَنْکَرُوه …».1
از حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نقل شده که فرمودند: «… امامان، رهبران و راهنمایان خداوند، بر بندگان او هستند و کسی داخل بهشت نخواهد شد، مگر این‌که آنان را بشناسد و آنان نیز او را بشناسند و کسی داخل دوزخ نخواهد شد، مگر این‌که آنان را انکار کند و آنان نیز او را انکار نمایند ….»
با توجه به اهمیت مسئله امامت در دین و نقش اساسی آن در هدایت بشریت، خداوند متعال در سوره مائده آیه ۶۷، با فرمان صریح به رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در روز غدیر خم فرمود: «ای پیامبر! آنچه از سوی پروردگارت (درباره ولایت و رهبری علی بن أبیطالب امیرالمؤمنین (علیه السلام)) بر تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر انجام ندهی، پیام خدا را نرساندهای و خدا تو را از (آسیب و گزند) مردم نگه می‌دارد، قطعاً خدا گروه کافران را هدایت نمی‌کند». بر این اساس، هر یک از حضرات معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین)، بهمقتضای زمان و فهم مخاطبان خویش گوشه‌ای از عظمت امامان معصوم (علیهم السلام) و ویژگی‌های آنان را مطرح نمودهاند.
در زمان حضرت امام هادی (علیه السلام) نیز مباحث امامت با افزایش معرفت پیروان مکتب اهل بیت (علیهم السلام) همراه بوده و آن‌حضرت نیز نقش اساسی در تبیین جایگاه رفیع امامت داشته‌اند؛ بههمین منظور، معارف ناب امامت را در قالب زیارت نامه‌های متعدد به‌شیعیان آموزش دادهاند. از جمله آنها میتوان به دو یادگار ارزشمند امام هادی (علیه السلام) که ویژگی‌های ممتاز امامت را بهزیبایی و در حد کمال مطرح نمودهاند؛ یعنی «زیارت غدیریه» و «زیارت جامعه کبیره»، اشاره نمود.
ما در این مقال مختصر بهمناسبت ایام مبارک غدیر، اشارهای بسیار کوتاه به زیارت شریفه غدیریه میکنیم. هنگامی که حضرت امام هادی (علیه السلام) در سن بیست و یک سالگی از مدینه به سامراء فرا خوانده شدند، در مسیر عبور، به نجف اشرف رسیدند که اتفاقاً مصادف با روز ۱۸ ذیحجه و عید سعید غدیر بود. پس آن‌حضرت بهزیارت امیرالمومنین علی (علیه السلام) رفته و زیارتی با مضامین بسیار عالی انشا فرموده و جدشان را زیارت نمودند که متن آن به «زیارت غدیریه» مشهور شد.
حضرت امام هادی (علیه السلام) در این زیارت، بهمعرفی کامل، جامع و زیبای امیرالمؤمنین (علیه السلام) پرداختهاند؛ همانگونه که در «زیارت جامعه کبیره» بهمعرفی امامان معصوم (صلوات الله علیهم اجمعین) پرداختهاند. زیارت غدیریه یکی از مهم‌ترین منابعی است که در جهت شناخت شخصیت امیرالمؤمنین (علیه السلام) بهدست ما رسیده است. در این زیارت برجسته و ممتاز، مختصری از تاریخ زندگانی با برکت تا شهادت با سعادت امیرالمومنین (علیه السلام) در قالب ۲۰۰ فضیلت از فضائل آن‌حضرت بیان شده است.
برخی از معارف مطرح شده در این زیارت عبارت است از:
۱. فضیلت‌های قرآنی: امام هادی (علیه السلام) در این زیارت شریفه به ۶۰ آیه قرآن با محوریت فضائل قرآنِ ناطق، استناد نمودهاند که در نوع خود بینظیر است. برخی از این آیات عبارت است از: آیۀ لیلة المبیت، آیه صادقین، آیه تبلیغ، آیه ولایت، آیه تطهیر، آیه اکمال، آیه اطعام و … .
۲. فضیلت‌های روایی: این زیارت بهبیان فضایلی از امیرالمؤمنین (علیه السلام) که پشتوانه روایی در منابع خاصه و عامه دارد، پرداخته است. فضائلی؛ مانند: امیرالمؤمنین، سید الوصیین، وارث علم النّبیین، ولی ربّ العالمین، امین‌الله فی ارضه، سفیرالله فی خلقه، الحجّه البالغه علی عباده، دین‌الله القویم، صراط مستقیم، نبأ عظیم، اوّل من آمن باللّه، سید المسلمین، یعسوب المؤمنین، امام المتقین، قائد الغرّ المحجّلین، امام المّتقین، اوّل من صدّق بما انزل الله علی نبیه و … .
۳. فضیلت‌های تاریخی: در این زیارت با عظمت، مطالبی از رشادت‌های تاریخی امیر المؤمنین (علیه السلام) و فداکاری‌های آن‌حضرت در راه دین اسلام، بیان شده است. از جمله: جنگ بدر، احزاب، اُحد، حُنین، صفّین، جمل، نهروان و … .
¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥¥