گویه بررسی کرد:

شروط نهضت همگانی امر به معروف در قم

امر به معروف و نهی از منکر از واجبات دینی و عامل بقای حیات و سلامت فرد و جامعه به شمار می رود و از منزلت کم نظیری در شریعت اسلام برخوردار است.

امر به معروف و نهی از منکر از واجبات دینی و عامل بقای حیات و سلامت فرد و جامعه به شمار می رود و از منزلت کم نظیری در شریعت اسلام برخوردار است.

مرور آموزه های دینی نشان می دهد این رکن اساسی می تواند امت اسلامی را از انحراف مصون نگه دارد و از ابتلاء به ظلم و ستم باز دارد و حقوق افراد و آحاد جامعه را محترم بدارد و حق مظلومان از از زیاده خواهان پس بگیرد.
این فریضه دینی مبتنی بر عقل و فطرت انسانی است که در همه ادوار تاریخ می تواند راهگشای جوامع باشد. برای تحقق امر به معروف و نهی از منکر و مشارکت تمامی اجزاء و لایه های مردم شرایط و ضوابطی در فقه اسلامی برای آن تعریف شده است که موجب همگانی شدن امر به معروف و نهی از منکر می شود و شریعت اهل بیت رسول خدا عمل به آن را محدود به یک طبقه خاص نکرده اند بلکه تمامی مکلفین در سنین مختلف همچون نماز مأمور به ادای امر به معروف هستند.

در ماه محرم از آنجا که آمیخته با قیام سیدالشهداء برای احیای امر به معروف و نهی از منکر است توجه به این مقوله زیاد می شود. برجسته نمودن عنصر امر به معروف در نهضت حسینی مرهون تلاش های علمای فرزانه و اندیشمندانی چون شهید مطهری است که غفلت از این عامل مهم در حرکت کاروان کربلاء را به جامعه و نسل های امروز یادآوری کردند. شهید مطهری در کتاب ارزشمند حماسه حسینی که حاوی سخنرانی ها و یادداشت های او است در رابطه با جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در قیام محرم می گوید: «همان طور كه تأثیر عامل امر به معروف و نهی از منكر این نهضت را در عالیترین سطحها قرار داد، این نهضت مقدس نیز این اصل اسلامی را در عالیترین سطحها قرار داد. چطور این اصل را بالا برد؟ مگر حسین بن علی می تواند یك اصل اسلامی را پایین یا بالا ببرد؟ ! نه، مقصودم این نیست كه در واقع و نفس الامر یعنی در متن اسلام، امر به معروف و نهی از منكر ارزشی داشت و حسین بن علی آمد و ارزش این اصل را در متن اسلام عوض كرد. این، كار حسین بن علی نیست، كار پیغمبر خدا هم نیست، كار خداست. خدا كه خود این اصول را بر بنده اش، برای بندگانش فرستاده است، برای هر اصلی یك درجه، یك مرتبه و ارزشی قرار داده است. حتی پیغمبر قادر نیست تصرفی در این گونه مسائل بكند و در متن واقع اسلامی تأثیر بگذارد. مقصودم این است كه نهضت حسینی اصل امر به معروف و نهی از منكر را از نظر استنباط و اجتهاد علمای اسلامی و به طور كلی مسلمین بالا برد».

اما این وظیفه ی بزرگ یعنی امر به معروف و نهی از منكر از دیدگاه شهید مطهری ارکان و شروطی دارد. این متفکر دور اندیش می فرماید: «یكی از آنها رشد، آگاهی و بصیرت است. حالا كه من گفتم امر به معروف و نهی از منكر، لا بد همه ی ما خیال كردیم كه خوب از اینجا برویم و امر به معروف و نهی از منكر كنیم. از شما می پرسم: اصلاً من و شما می فهمیم كه امر به معروف و نهی از منكر چیست و چگونه باید انجام شود؟ تا حالا كه امر به معروف و نهی از منكرهای ما در اطراف دگمه ی لباس و بند كفش مردم بوده است، در حول و حوش موی سر و دوخت لباس مردم بوده است! ما اصلاً معروف چه می شناسیم كه چیست؟ منكر چه می شناسیم كه چیست؟ ما گاهی معروفها را به جای منكر می گیریم و منكرها را به جای معروف. بهتر اینكه ما جاهلها امر به معروف و نهی از منكر نكنیم. چه منكرها كه به نام امر به معروف و نهی از منكر به وجود نیامد! آگاهی و بصیرت می خواهد، خبرت و خبرویّت می خواهد؛ دانایی، روانشناسی و جامعه شناسی می خواهد تا انسان بفهمد كه چگونه امر به معروف و نهی از منكر كند، یعنی راه معروف را تشخیص بدهد، ببیند معروف كجاست، منكر را تشخیص بدهد، ریشه ی منكر را به دست بیاورد، از كجا آن منكر سرچشمه می گیرد. و لهذا ائمه ی دین فرموده اند: جاهل بهتر است امر به معروف و نهی از منكر نكند، چرا؟ «لِاَنَّهُ ما یُفْسِدُهُ اَكْثَرُ مِمّا یُصْلِحُهُ» چون جاهل هنگامی كه امر به معروف و نهی از منكر می كند، می خواهد بهتر كند بدتر می كند. و چقدر در این زمینه مثالها زیاد است!

این دیدگاه های عالمانه را می توان مقدمه و بنیان و ضرورت هر اقدام و حرکتی در زمینه همگانی سازی امر به معروف دانست و باید از آموزش های دینی متخصصان علوم اسلامی و توصیه ها و رهنمودهای مراجع تقلید قم در جهت بهبود کیفیت امر به معروف و تحقق آن در مکان ها و زمان ها و موضوعات دارای اولویت حقیقی بهره گرفت.