جنس این بچه‌ها از طلاست
پیشکسوت رسانه‌ای قم با اشاره به نقش خبرنگاران در عرصه‌های مختلف انقلاب اسلامی، اظهار کرد: الگوهایی از مجاهدان رسانه‌ای که در دفاع مقدس حضور داشتند، الان هم در میدان خبر و رسانه هستند اما تمایلی به دیده شدن و سروصدا راه انداختن برای خود ندارند.
هم‌زمانی روز خبرنگار امسال با عاشورای حسینی را شاید بتوان تقارن زیبایی دانست که حاوی یک پیام زیباتر است و آن ضرورت تامل و تفکر همگان در اهمیت مقوله «تبیین و رساندن صحیح و دقیق پیام» است. مقوله‌ای که در هر دو مناسبت یعنی عاشورا و روز خبرنگار مولفه‌ای مهم و بسیار برجسته است. وجه مشترک هر دو مناسبت نیز مفهوم عمیق «جهاد» است که در ادبیات امروز انقلاب اسلامی با عنوان «جهاد تبیین» جایگاه خاصی پیدا کرده است.
به مناسبت روز خبرنگار، خبرگزاری فارس سراغ یکی از پیشکسوت‌های رسانه‌ای و فرهنگی قم رفت. «حاج احمد نامداری» که نامی آشنا در میان اهالی رسانه قم است درباره مسائل مختلف در حوزه خبری، گفت‌وگویی انجام داده است که تقدیم مخاطبین می شود:
ضمن عرض سلام و تشکر از پذیرش دعوت ما اگر برای فتح باب، صحبتی با مخاطبان دارید، بفرمایید.
-من هم عرض سلام دارم خدمت شما و مخاطبان عزیز فارس. در ابتدا گرامی می‌دارم یاد شهید محمود صارمی و همچنین شهید محسن خزایی از شهدای مدافع حرم در امر روایت مقاومت را و عرض تسلیت دارم به مناسبت ایام عزای سرور آزادگان. تقارن روز خبرنگار با این ایام هم تقارن خوبی است چون حضرت زینب (س) در واقع خبرنگار کربلا بود و ماندگاری واقعه کربلا و دورشدن مفاهیم نورانی آن از انحراف را مدیون آن حضرت هستیم.
بفرمایید با توجه به اینکه شما تجربه سال‌های طولانی فعالیت رسانه‌ای دارید، رسالت امروز اهالی خبر را چه می‌دانید؟
درباره رسالت ما در شرایط موجود، ما الان پدیده‌ای با عنوان «شهروند خبرنگار» را داریم. این پدیده با توجه به جذابیتی که برای مردم دارد، علیرغم محاسن آن مانند سرعت تولید و انتشار، موجب شده دقت و کیفیت در انتقال خبر مورد لطمه قرا گیرد و سرعت جای آن را بگیرد.
در شرایط فعلی کشور می‌بینیم که نوعی تلاطم فکری خاصی در سطح جامعه وجود دارد. چیزی که برای ما به عنوان خبرنگار و صاحب قلم باید مهم باشد این است که در عین صداقت قلم، به موضوع آرامش‌بخشی به جامعه بپردازیم.
الان داریم می‌بینیم که جریان خاصی از اهالی قلم، تعهد و امانتداری خودشان را فراموش می‌کنند و وارد مقولاتی می‌شوند که علاوه بر آسیب به آن رسالت مبتنی بر صداقت رسانه‌ای، به صورت عامدانه به آرامش جامعه هم لطمه می‌زنند.
یعنی شما معتقدید خبرنگاران نقش برجسته‌تری نسبت به دیگر نخبگان در مدیریت فضای عمومی جامعه دارند؟
-بله همینطور است. هم در جنبه سلبی و هم در جنبه ایجابی مصادیق آن فراوان است. در کنار زحمات و مشقت‌های فراوانی که جامعه خبری به صورتی کاملا بی‌ادعا و صادقانه متحمل می‌شود، الان می‌بینیم که از سوی دیگر چقدر دارد برای به هم زدن آرامش کشور توطئه می‌شود و ما اهالی رسانه در مرکز مشاهده این توطئه‌ها هستیم. تعارف نداریم، حتی در داخل استان هم با افرادی مواجه هستیم که هدفی جز افزایش این تلاطم و آسیب به آرامش مردم ندارند.
در قبال این اتفاق چه باید کرد؟ چطور باید در رسانه با این تلاطم مواجه شد و به جامعه آرامش داد؟
-بر خلاف تمام آن توطئه‌ها وقتی صادقانه و منصفانه به وضعیت فعلی استان و کشور مبتنی بر اسناد و آمار دقیق نگاه می‌کنیم، پیشرفت در تمام زوایا و جوانب قابل مشاهده است. بخش مهمی از حفظ نشاط اجتماعی به روایت صادقانه و منصفانه رویدادهای جامعه و وضعیت فعلی بر می‌گردد که می‌توان در رسانه‌ها به آن پرداخت.
به طور مثال ما در گذشته در استان مدیر ارشدی نداشتیم که صبح و ظهر و عصر و شب جوابگوی مردم و بین آن‌ها باشد و همچنین مدیری نداشتیم که برای سهولت دسترسی مردم حتی در راهروهای اداره خود بنشیند و جواب مردم را بدهد. یعنی فاصله بین مردم و مدیران زیاد بود. الان این فاصله بسیار کم شده است. اما متاسفانه روایت‌های نادرست دارد آسیب می زند به روایت صحیح و صادقانه رسانه‌ای که وظیفه ما رسانه هاست.
به نظر من اگر الان روی همین صداقت رسانه‌ای تمرکز کنیم کافی است. ما الان موثرترین و جهادی‌ترین حرکت‌های مدیریتی را در بخش غالبی از مدیران استان می‌بینیم و باید این را برای مردم بازگو کنیم تا امید و نشاط اجتماعی افزایش یابد.
شما ببینید سال‌های طولانی در قم ما با مسئله ریل‌های بلااستفاده روبرو بودیم که به عنوان دیواره حائل بین دو بخش قم، تبعات فرهنگی و روانی زیادی برای جامعه ایجاد کرده بود. مدیران متعددی را پشت سر گذاشتیم که آمدند و قول هایی در این خصوص دادند و تلاش هم کردند. اما فقط در دوره فعلی این گره‌ها باز شد.
همینطور درباره پروژه‌های متعدد چندین سال معطل مانده که الان دارند تعیین تکلیف می‌شوند و اخبار آن منتشر می‌شود مثل ورزشگاه بزرگ پردیسان که بیش از یک دهه معطل بود. تکلیف ما این است که حمایت صادقانه از این خدمات داشته باشیم.
برای آن دسته اندک از جامعه خبری که بیشتر به تلاطم و حاشیه علاقمند هستند چه باید کرد؟
– این دیگر بستگی به اراده جمعی خود صنف دارد. اگر راه‌کاری باشد که توسط خود صنف، سره از ناسره جدا بشود هم به نفع مردم و آرامش جامعه است و هم آگاهی‌بخشی شفاف، صادقانه و صحیح محقق می‌شود.
اهالی رسانه قم حاج احمد نامداری را با کارهای فرهنگی حتی برای اهالی خبر می‌شناسند. اگر موافقید مواردی از آن را بفرمایید.
-من همیشه سعی کرده‌ام در کنار رفقای خبری باشم و نه در کنار مدیران. ما از روزهای اولی که برای یکپارچگی و همدلی در رسانه‌ها تلاش کردیم و شاید به بیش از یک دهه قبل بر می‌گردد، به فکر تاسیس هیئت مذهبی برای اهالی هنر و رسانه افتادیم. اما دیدیم حداقل برای خودمان مقدماتی لازم دارد. به همین دلیل ابتدا به کمک دوستان به برگزاری آموزش‌های فقه رسانه با تدریس مرحوم آیت‌الله حائری شیرازی(ره) پرداختیم تا بتوانیم مراقب قلم خودمان باشیم.
این آموزش‌ها مورد استقبال خبرنگاران قرار گرفت و انصافا در آن کلاس‌ها هم مسائل و نکاتی عالی را فرا گرفتیم و خیلی مفید بود. سپس در سال‌های بعد به تاسیس یک هیئت همراه با جمعی از هنرمندان انقلابی پرداختیم تا بتوانیم از لطف اهل بیت(ع) برای دائمی شدن برکت کار خودمان استفاده کنیم. این هیئت به نام «هیئت هنر و رسانه» شکل گرفت که بحمدالله فعال است.
دلیل اینکه روی ضرورت این بحث تاکید دارید، چیست؟ آیا آسیبی را متوجه این قشر می‌دانید که به این ترتیب کاهش می‌یابد؟
-اینکه در اختیار داشتن قلم و درگاه انتشار خبر چه ظرفیتی برای فرد ایجاد می کند، نیاز به تبیین ندارد. مهم این است که این ظرفیت را فرصتی شخصی ندانیم، بلکه آن را امانتی بدانیم که در آموزه‌های دینی هم از آن فراوان ذکر شده است. اگر این‌طور نباشد، تبدیل می‌شود به آسیب.
من فکر می‌کنم ما خیلی نیاز داریم که مراقب قلم و نگاه رسانه ای خودمان باشیم تا در ورطه افراط و تفریط نیفتیم و دچار منفعت‌طلبی یا خدای نکرده ایجاد ضرر برای مردم نشویم. برای این مراقبت هم هیچ راهی جز کمک گرفتن از فقهای خبره و اساتید اخلاق نیست.
به نکته جالبی اشاره کردید. اگر بخواهید درباره نسبت بین وجود مراکز دینی و فقهی در قم با جامعه خبری استان نکته‌ای بگویید، آن نکته چیست؟
-در این زمینه گفتنی زیاد است و برخی کارهای پراکنده هم انجام شده، اما به طور خلاصه نکته من این است که ما در قم با توجه به وجود حوزه‌های بزرگ علمیه و دریای بیکران معنویت علوم دینی نتوانسته‌ایم از این ظرفیت استفاده کنیم. خبرنگار بودن و خبرنگاری کردن در کنار این اندیشمندان و فقهای معظم باید با جاهای دیگر فرق کند ولی ما به میزان کافی از برکات حوزه‌ها استفاده نکرده‌ایم. در واقع باید همراهی بیشتری با روحانیت و حوزه‌ها داشته باشیم.
اگر این را به عنوان یک آسیب در جامعه خبری قم بدانیم، از دیدگاه شما آسیب دیگری که رفع آن می‌تواند به نفع جامعه خبری قم باشد، چیست؟
– موضوع دیگر این است که اقتصاد رسانه‌ها در قم دچار مشکل اساسی شده است. همین مشکل موجب می‌شود بعضا رسانه‌ها بخاطر ضعف اقتصادی، به سوی انتشار پروژه‌ای مطالب و تبدیل شدن به ویترین روابط عمومی‌ها سوق پیدا کنند. به دنبال این امر، اطلاع‌رسانی شفاف و منصفانه دچار آسیب شده و کسوت حرفه‌ای برخی رسانه‌ها در معرض خدشه و خدای ناکرده منفعت‌طلبی قرار گیرد.
این مسئله پیچیده‌تری نسبت به موضوع قبل است و قاعدتا شما به عنوان یک پیشکسوت، تجربه و نظراتی هم در این زمینه دارید. راه حل چیست؟
-بله، من هم در کنار دیگر اهالی رسانه دچار مشکلات فراوانی از این وضعیت شده‌ام. شما اگر رسانه مکتوب منتشر کرده باشید دغدغه‌ها یا بهتر است بگویم استرس‌های خاص آن را با تمام وجود لمس کرده‌اید.
من چندین سال تهیه پرزحمت محتوا و صفحه‌بندی و … را از یک طرف و از سوی دیگر قیمت سرسام‌آور کاغذ و هزینه‌های چاپ بدون استفاده از حمایت‌های دولتی، تجربه کرده‌ام. با تمام این تجربه‌ها به علاوه اینکه الان هم در رسانه برخط و شبکه‌های اجتماعی فعالیت مستمر دارم، فکر می‌کنم این مسئله یک حلقه مفقوده دارد.
لایحه‌ای وجود دارد به نام «نظام جامع رسانه‌ای» که سالهاست بین دولت و مجلس در حال گردش است. این یک حلقه مفقوده برای حل مسائل صنف رسانه است، صنفی که در همه امور مطالبه‌گر است اما نمی‌تواند برای ساماندهی به اوضاع خودش اقدام کند. ما می‌بینیم صنف‌های مختلف مانند مهندسان و پزشکان و پرستاران و … سازمان و نظام مخصوص به خودشان را دارند اما اهالی رسانه معطل این گردش لایحه بین مجلس و دولت مانده‌اند. ما باید مطالبه کنیم تا یک نظام صنفی قدرتمند و جامع داشته باشیم.
نظر شما درباره محتوای این لایحه پیشنهادی چیست؟
– در دولت قبل به نحوی متن لایحه را تنظیم کرده بودند که بیشتر نگاه کنترل رسانه‌ها مدنظر بود تا اینکه از رسانه‌ها حمایت شود. وقتی متن را برای ما به عنوان مدیر رسانه فرستادند که اعلام نظر کنیم، پس از مطالعه متوجه شدیم این متن می‌تواند دست هر نهاد و دستگاهی را برای تحت فشار گذاشتن و ساکت کردن اهالی رسانه باز بگذارد. بله، قطعا ما قبول داریم که رسانه‌ها باید مراقب و پاسخگوی محتوای خود باشند اما چیزی که در حال حاضر در این متن هست هم مبهم است و هم از این لحاظ مناسب نیست.
وضعیت موجود تشکل صنفی خانه مطبوعات را چگونه می‌بینید؟
-خانه مطبوعات نه به صورت مصداقی، بلکه نوعا نمی‌تواند جوابگوی نیازهای فعلی اهالی رسانه باشد. مثلا به دلیل ضوابط خاصی که اساس‌نامه خانه دارد بسیاری از افرادی که الان دارند فعالیت می کنند، نمی‌توانند عضو آن بشوند. مثلا بحث مدرک تحصیلی که موجب می‌شود صفحه آراها یا موزعان نتوانند عضو شوند. به نظر من خانه‌های مطبوعات سراسر کشور باید همدل و همراه شوند تا لایحه نظام رسانه‌ای را اصلاح و پیگیری کنند.
وضعیت فعلی خانه مطبوعات قم را چطور ارزیابی می‌کنید؟
– در خانه مطبوعات فعلی قم هم اگر صادقانه نگاه کنیم با وجود زحمات فراوان گذشته، خدمات این دوره نسبت به قبل چشمگیر بوده اما گاهی در گروه‌های مجازی می‌بینیم با نگاه سیاسی قضاوت می‌شود. مثلا درباره رسیدگی به پرونده‌های درخواست عضویت نسبت به گذشته خیلی خوب، شفاف و سریع کار انجام می‌شود و همچنین خدمات رفاهی و آموزشی هم افزایش خوبی یافته است.
شاید بسیاری از اهالی رسانه قم، از سوابق رسانه‌ای شما در دفاع مقدس مطلع نباشند. اگر تمایل دارید، مقداری در این خصوص بفرمایید.
-من در کربلای 4 عضو واحد سمعی و بصری لشکر 17 بودم و و افتخار دارم در کنار عزیزانی مانند آقای حسن عنایتی و مرحوم حمیدی و آقای رحیمی تنها که مسئول واحد بود با امکانات کمی که داشتیم، به مستندسازی وقایع می‌پرداختیم.
شما الان اگر به قطعه 12 گلزار شهدای قم بروید بسیاری از آن تصاویر شهدا را ما تهیه کرده‌ایم. در واقع مجبور بودیم دو سه نفری، به تعداد زیادی از بسیجی‌ها مراجعه کرده و عکس و فیلم تهیه کنیم. حتی برای عکس گرفتن مجبور بودیم در جاهای مختلف دو نفر پرچم ایران را پشت رزمنده‌ها به عنوان پس زمینه عکس نگه داریم و نفر دیگر با دوربین عکس بگیرد. به خوبی به یاد دارم وقتی از بعضی بسیجی‌ها عکس می‌گرفتیم از همان تصاویر نورانیت و معنویت و شوق شهادت در چهره آن‌ها پیدا بود.
خاطره رسانه‌ای هم از آن دوران دارید؟
-من گاهی خاطرات پراکنده‌ای برای دوستان گفته‌ام. چیزی که الان به خاطرم می‌رسد اینکه، در عملیات کربلای 4 یک دوربین بتاماکس دست حسن عنایتی بود که به تصویربرداری مشغول بود. جایی که حضور داشتیم در معرض اصابت خمپاره بود. دقیقا به یاد دارم وقتی یک خمپاره کنار او فرود آمد، حسن عنایتی به گوشه‌ای پرت شد و درب دوربین هم باز شد و نوار بیرون افتاد. او هم برخاست و خودش را به دوربین رساند تا به کارش ادامه دهد، بلافاصله نوار را جاگذاری کرد اما هر چه تلاش می‌کرد درب دوربین را ببندد، بسته نمی‌شد. در آن لحظه به من گفت: چه کار کنم دارم صحنه‌های خوب عملیات را از دست می‌دهم. من به او گفتم چند تا صلوات بفرست درست می‌شود. اتفاقا این کار را انجام داد و دوربین درست شد.
امثال آقای عنایتی که برای ثبت و انتقال حماسه‌ها زحمت کشیدند، زیاد هستند. ما تعداد زیادی از این رزمندگان عرصه روایت جهاد را داریم که بدون هیچ چشمداشتی فعالیت می‌کردند و حتی همین الان هم در زندگی شخصی خود چیزی ندارند، این‌ها برای ما الگو هستند.
شما فکر می‌کنید الان هم از این الگوها داریم؟
-بله، وقتی به سال‌های بعد از دفاع مقدس نگاه می‌کنیم و حوادثی که انقلاب پشت سر گذاشته است، می‌بینیم خط مجاهدان رسانه‌ای، مسیری است که همواره رزمندگان آن حاضر و پای کار هستند. من الان هم وقتی امثال این افراد را می‌بینم دوست دارم دور آن‌ها بچرخم و همیشه در کار حرفه‌ای خودم نزدیک آن‌ها باشم. جنس این بچه‌ها از طلاست. می‌خواهم بگویم همین الگو با همین جنس از بچه‌های رسانه‌ای که در دفاع مقدس حضور داشتند، الان هم در میدان خبر و رسانه هستند اما تمایلی به دیده شدن و سروصدا راه انداختن برای خود ندارند.
می‌توانیدنام ببرید؟
– از ذکر نام که معذورم، اما شما می‌دانید جمعی از فعالان رسانه‌ای قم هستند که در تمام مقاطع و صحنه‌های مورد نیاز مردم و انقلاب پای کار حضور و نقش‌آفرینی بوده‌اند و هستند. از کرونا در داخل استان قم گرفته تا زلزله و سیل در استان‌های دیگر و از بحث مستندسازی حماسه‌هایی که در جبهه مقاومت در عراق و سوریه مورد نیاز بوده تا کمک به مدیریت رسانه‌ای فتنه‌های داخلی و خارجی. حتی در اربعین هم که بسیاری به فکر زیارت و استفاده معنوی شخصی هستند، این جمع به دنبال رسالت رسانه‌ای خود بوده و تولیدات ممتازی هم داشته‌اند.
من به آشنایی و همکاری با این نیروهای ارزشی که اتفاقا بی ادعاترین اعضای اهالی رسانه قم هستند و هیچگاه منفعتی برای خود نخواسته‌اند، افتخار می‌کنم. این‌ها در همه موارد هزینه‌های فراوانی از مال و آبروی خود هم پرداخته‌اند.
به عنوان حسن ختام گفت‌وگو، اگر ممکن است خاطره به یادماندنی دیگری هم از دفاع مقدس بفرمایید.
-به یادماندنی‌ترین خاطره‌ای که از دفاع مقدس دارم مربوط به کربلای 4 است. این را هم از این جهت عرض می‌کنم که گویا تصاویر آن خاطره همین حالا جلوی چشم من است و در هیچ جای دیگری از جنگ چنین چیزی ندیدم.
مدت کوتاهی در حد چند ساعت بعد از اعلام پایان عملیات کربلای 4 به من مسئولیت داده شد تا به محل ورود غواصان شهید به آب بروم و اگر وسایل جامانده غواصی که قابل استفاده است پیدا کردم، آن را به لشکر بیاورم. برای این کار یک خودرو تحویل من شد و به محل مذکور رفتم.
برای این ماموریت تنها بودم و کسی را همراه نداشتم. وقتی به آن‌جا رسیدم، در جای‌جای ساحل لخته‌های بزرگی از خون پاک شهدا و گاهی قطعه‌هایی از بدن مطهر شهدا را می‌دیدم که بر روی آب و در ساحل رود شناور بود. آن صحنه‌ها و آن حجم گسترده آب خون آلود که سطح وسیعی را رنگین کرده بود، برای من مانند یک روضه مجسم بود. آن تصاویر را هیچگاه فراموش نمی‌کنم و همیشه خودم را مدیون آن شهدا می‌دانم.