آیین بزرگ و پرشور پیاده روی اربعین حسینی در حالی طی روزهای اخیر آغاز شده که اهالی شهر قم با پیوستن به سیل پرشور ارادتمندان اباعبدلله الحسین(ع) شور و حال خاصی به فضای این شهر بخشیده اند.
شنبه ۲۶ شهریورماه مصادف با اربعین حسینی است و طبق سنت هر سال مردم از هفته های باقی مانده به اربعین آماده سفر معنوی خود به سمت عتبات عالیات خصوصا حرم مطهر امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) در کربلا می شوند.
آیین اربعین حسینی در کشور عراق مرزهای سرزمین های اسلامی را در هم شکسته و از سراسر عالم شیعیان پای در ره عاشقی به سوی حرم سومین امام خود می گذارند و از قم نیز ده ها هزار نفر هر ساله در مراسم پیاده روی اربعین حسینی شرکت می کنند تا ارادت خود را به شهدای کربلا خصوصا امام حسین(ع) به نمایش بگذارند.
تب و تاب اربعینی در قم از چند هفته قبل آغاز شد و مردم برای تمدید گذرنامه های خود صف های طویلی را در مقابل اداره گذرنامه قم شکل دادند تا این که از ۱۳ شهریور خدمات مربوط به تمدید اعتبار گذرنامه زائران اربعین حسینی در مصلای قدس قم انجام می شود.
با استقرار عوامل اداره گذرنامه و نیروی انتظامی استان قم به منظور سهولت در انجام تمدید اعتبار گذرنامه زائران اربعین حسینی، این اقدام در محل مصلای قدس قم انجام می‌شود و تمدید گذرنامه آن دسته از شهروندانی که تاریخ صدور گذرنامه آنان بعد از تاریخ یکم شهریورماه ۱۳۹۰ بوده است در این محل و شهروندانی که اعتبار گذرنامه آنان مربوط به قبل از شهریور ۱۳۹۰ بوده نیز می‌بایست برای انجام کارهای قانونی خود به اداره گذرنامه مراجعه کنند. البته بر روی برگه تمدید پاسپورت نوشته شده است که خروج صرفا به مقصد عتبات عالیات در ایام اربعین مجاز است و اعتبار آن تا تاریخ ۲۹ /۱۲/ ۱۴۰۱ می‌باشد.
خبرنگار ایرنا برای بررسی میدانی رضایت شهروندان از مراحل تمدید اعتبار گذرنامه به مصلای قدس قم رفت و با تنی چند از شهروندان به گفت و گو نشست.
سید علیرضا مکتبی جوان ۲۵ ساله ای است که می گوید برای پنجمین مرتبه است به سفر اربعین حسینی اعزام می شود و گفت: هفته گذشته برای تمدید گذرنامه به اداره گذرنامه قم مراجعه کردم اما صف طویل مردم که در آن مکان شکل گرفته بود باعث شد تا کار تمدید را به زمان عقب تر واگذار کنم.
وی بیان کرد: چند روز پیش از طریق رسانه ها متوجه شدم کار تمدید گذرنامه در محل مصلی قدس انجام می شود و امروز با مراجعه به این مکان در زمانی بسیار سریع و کمتر از ۲۰ دقیقه کار تمدید به سرانجام رسید.
وی ضمن تقدیر از عوامل انتظامی اداره گذرنامه پلیس گفت: خوشبختانه برخورد احترام آمیز و همراه با سرعت عمل در کارها را در مکان مصلی قدس شاهد هستیم.
مجید امینی دیگر زائر کربلای معلی نیز در حالی که گذرنامه خود را در دست دارد می گوید: فرآیند تمدید گذرنامه در مکان مصلی قدس بسیار خوب بود و با کمترین معطلی موفق به دریافت گذرنامه شدم.
وی بیان کرد: برای ششمین سال متوالی است که راهی سفر اربعین حسینی می شوم و یکی از دغدغه های امسال بنده تمدید گذرنامه بود که اکنون به نحو مطلوبی در مصلی قدس قم انجام می شود.
اما تب و تاب اربعینی این روزهای قم صرفا مربوط به تمدید گذرنامه نیست و ایرنا در ادامه گزارش خود به برخی دیگر از فعالیت های در حال انجام در قم اشاره می کند.
اسکان زائران اربعین در مسجد مقدس جمکران
یکی از دغدغه های هر ساله استان قم در آستانه اربعین حسینی موضوع اسکان زائران شهرها و کشورهای دیگر، به خصوص زائران اهل کشور پاکستان که در طی طریق به سمت عراق ، به شهر قم نیز سفر می کنند. در این زمینه فرماندار قم با اشاره به تصمیم استان بر تمرکز اسکان زائران اربعین حسینی در مسجد مقدس جمکران، گفت: دلیل عمده این تصمیم، وجود مشکل‌های ترافیکی و نبودن پارکینگ کافی در اطراف حرم مطهر حضرت معصومه (س) است.
عباس ذاکریان افزود: اصل سیاست این است که اسکان در مسجد جمکران باشد، ما نیز از طریق وسایل حمل و نقل عمومی کار نقل و انتقال زائران بین جمکران و حرم مطهر را انجام می‌دهیم که بار ترافیکی اضافی به شهر تحمیل نشود.
وی همچنین اتخاذ تدابیر لازم جهت اسکان زائران اربعین حسینی توسط مسئولان حرم مطهر را اقدامی ارزشمند ذکر کرد و گفت: ما هر کاری هم که برای اسکان زائران در جمکران انجام دهیم بازهم بخشی از آنان حرم مطهر را ترجیح می‌دهند و درحال حاضر دغدغه اصلی ما آمد و شد اتوبوس‌ها به حرم است، چون مدیریت آن امکان‌پذیر نیست.
ذاکریان با اشاره به نامعلوم بودن حضور یا عدم حضور زائران خارجی اربعین در قم خاطرنشان کرد: تا این لحظه از سوی عراق مجوزی برای زائران پاکستانی صادر نشده، آنان ممکن است به‌صورت مستقیم به عراق بروند و در راه برگشت، شاهد موج زائران غیر ایرانی باشیم.
ضرورت پیش‌بینی فضاهای مختلف اسکان در قم
حرم مطهر حضرت معصومه(س) نیز یکی از اماکنی بود که طی سال های اخیر مورد توجه زائران در مسیر کشور عراق محسوب می شد. در عین حال مدیر حرم مطهر حضرت معصومه(س) نیز با اشاره به تعیین مسجد جمکران برای محل اسکان زائران اربعین گفت: به‌طور حتم یکی از مقصدهای زائران پاکستانی حرم مطهر خواهد بود.
حجت‌الاسلام علی‌اشرف عبدی در ادامه افزود: به نظر می‌رسد علاوه بر جمکران در اطراف حرم مطهر نیز باید جهت اسکان زائران فضایی تدبیر شود.
وی یادآور شد: زائران پاکستانی در بازگشت از عراق چند روز در قم اقامت دارند، و اقامتشان در مسجد جمکران قابل مدیریت نخواهد بود.
عبدی با تاکید بر تعبیه یک مکان مناسب به‌منظور اسکان زائران در هسته مرکزی شهر تصریح کرد: اسکان زائران در مسجد جمکران مشکل‌های شهری قم را حل نخواهد کرد، نباید مانند ایام نیمه شعبان امکانات همه دستگاه‌ها را در مسجد جمکران بسیج و نقطه مرکزی شهر را رها کنیم.
وی همچنین اضافه کرد: اداره‌کل راه و شهرسازی باید در خصوص تعداد زائرانی که با وسیله شخصی و یا ناوگان عمومی تردد می‌کنند، آماری را تهیه کند، چون در اختیار داشتن اطلاعات و داده‌های دقیق از وضعیت مسافران و زائران، در برنامه‌ریزی درست نقش موثری دارد.
روزانه ۱۱۰ دستگاه اتوبوس برای انتقال زائران اربعین از قم عازم مهران می‌شود
موضوع اعزام زائران اربعین حسینی از طریق ناوگان حمل و نقل عمومی نیز از مباحث مطرح این روزهای استان قم است که مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جادهای قم در این زمینه می گوید: برای انتقال زائران اربعین با تمهیدات صورت گرفته به طور میانگین روزانه ۱۱۰ دستگاه اتوبوس از پایانه مرکزی کوثر این استان به سمت مهران حرکت می‌کند.
حسین زنجیرانی فراهانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، تاکید کرد: عملیات انتقال زائران اربعین از قم به سمت مهران تنها در پایانه مرکزی کوثر صورت می‌گیرد و در هر روز به طور متوسط پنج هزار زائر از این طریق به مرز می‌رسند.
وی افزود: بر اساس پیش‌بینی‌ها امروز (پنجشنبه) و فردا (جمعه) شلوغ‌ترین روزهای تردد زائران برای سفر از قم به سمت مهران است، به همین دلیل از کسانی که می‌توانند سفر خود را به روزهای آینده موکول کنند می‌خواهیم حتما این کار را انجام دهند.
وی با اشاره به نحوه تهیه بلیت سفر اربعین از مبدا قم، ادامه داد: نمایندگان اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جادهای قم در پایانه مرکزی کوثر حضور دارند و نام نویسی از افراد متقاضی سفر را انجام می‌دهند، سپس این نمایندگان فرم‌های تهیه شده را به شرکت‌های مسافربری می‌دهند و پس از صدور بلیط آن را از شرکت‌ها دریافت کرده و به دست متقاضیان می‌رسانند.
زنجیرانی فراهانی تاکید کرد: فروش بلیت اتوبوس به صورت روزانه صورت می‌گیرد و بازرسان این اداره‌کل بر نحوه فعالیت شرکت‌های مسافربری استان در این ایام نظارت دارند و تاکنون هیچ مسافر متقاضی سفر به مهران برای شرکت در مراسم اربعین در پایانه مرکزی قم جا نمانده‌است.
وی افزود: قیمت بلیت اتوبوس از قم به سمت مهران برای هر نفر بسته به نوع اتوبوس (اتوبوس‌های وی آی پی با گنجایش مسافر متفاوت) از ۳۰۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان می‌باشدکه این نرخ به صورت کشوری تعیین شده‌است.
وی با بیان این که پیش‌بینی‌های لازم برای مدیریت سفر بازگشت زائران نیز انجام شده‌است، ادامه داد: در زمان بازگشت مسافران اربعین نیز چند نفر از پرسنل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جادهای قم در مرز مهران حضور دارند و به زائران این استان برای پیدا کردن اتوبوس‌های قم کمک خواهند کرد.
اجرای طرح زائر یاران بسیجی
از دیگر برنامه های خوب اجرا شده در استان قم موضوع طرح زائر یاران بسیجی است که در این زمینه رئیس اداره حمل ونقل مسافر اداره کل راهداری و حمل ونقل جادهای استان قم می گوید: به منظورکنترل و نظارت بر نحوه ارائه خدمات ناوگان عمومی حمل ونقل جادهای مسافر طی ایام سفرهای اربعین حسینی، طرح زائریاران بسیجی با حضور ۵۰ تن از بسیجیان و به مدت ۱۰ روز در شهرستان قم اجرا می شود.
هادی عمو سلطانی اظهار داشت: این طرح برای نخستین بار است که در طول سفرهای اربعین حسینی در سطح کشور به مرحله اجرا درمی آید.
وی ادامه داد: طی هماهنگی به عمل آمده با نیروی بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان قم و به منظور مشارکت حداکثری بسیجیان دراین طرح فرهنگی- ترافیکی، که نقشی ارزنده در کنترل و نظارت بر ناوگان عمومی سفرهای جادهای دارد، این طرح در نقاطی از شهرستان قم به مدت ۱۰ روز به اجرا گذاشته می شود.
عمو سلطانی با یادآوری این مطلب که جهت هماهنگی و آشنایی بسیجیان با نحوه اجرای طرح مذکور، نسبت به تشکیل یک جلسه توجیهی اقدام شده است اظهار داشت: طی این جلسه که با حضور سرگروههای بسیجی شرکت کننده دراین طرح، برگزار شد، حاضران با اهداف اجرایی طرح و نحوه اقدامات در زمان اجرا آشنا شدند.
وی گفت: بسیجیان شرکت کننده در این طرح در مناطقی همچون جمکران، خیابان انقلاب، میدان ۷۲ تن، پایانه کوثر و پایانه خرمشهر شهرستان قم، مستقر می شوند و نسبت به کنترل و نظارت برنحوه ارائه خدمات ناوگان عمومی حمل ونقل مسافر اقدام می نمایند.
رئیس اداره حمل ونقل مسافر اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده ای استان قم درخصوص نوع اقدامات و نحوه اجرای طرح زائریاران بسیجی استان قم اظهار داشت: اهم موارد کنترلی دراین طرح شامل بررسی اسناد حمل و نقل، بررسی تجهیزات ایمنی ناوگان، نحوه ارائه خدمات، رفتار ترافیکی راننده، رعایت شیوه نامه های بهداشتی و غیره می باشد. عمو سلطانی با یادآوری این مهم که بسیجیان شرکت کننده در این طرح، ملبس به پوشش راهداری و معرف به کارتهای شناسایی می باشند، خاطرنشان کرد: بازه زمانی طرح زائریاران بسیجی از ۱۵ تا ۲۶ شهریورماه جاری است.
۱۵۲ موکب اربعینی قمی ها در مسیر زائران برپا می شود
قم همیشه یکی از استان هایی است که تعداد مواکب بسیاری در مسیر زائران پیاده روی اربعین حسینی دارد و امسال به گفته مسئولان این استان، قم جزو پنج استان اول کشور در تعداد مواکب است. رییس ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات قم با اشاره به افزایش ۲۰ مواکب اربعین گفت: امسال ۱۵۲ موکب از این استان به زائران اربعین در مرز مهران و مسیر پیاده‌روی نجف تا کربلا خدمت‌رسانی خواهد کرد.
رضا حافظی با اشاره به برنامه ریزی برای خدمات‌دهی در ایام اربعین اظهار داشت: با توجه به قرارگیری در فصل گرما، تدابیری باید در زمینه آب، یخ و سیستم‌های سرمایشی اندیشیده شود. وی با بیان اینکه تاکنون دستگاه‌های بسته‌بندی آب متعددی توسط مواکب آماده‌شده تا در ایام اربعین بتوانیم برای خدمت‌رسانی به زائران مورداستفاده قرار دهیم، گفت: در حال حاضر نمایندگان ستاد بازسازی عتبات عالیات استان برای آماده‌سازی زیرساخت‌ها در کشور عراق هستند و تا پایان عملیات اربعین در این کشور حضور خواهند داشت.
رئیس ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات استان قم با تأکید بر اینکه امسال ۲۰ درصد به ظرفیت موکب‌های استان قم در مراسم اربعین حسینی علی‌رغم همه مشکلات افزوده‌شده است، ابراز کرد: استان قم در سال جاری، ۱۵۲ موکب دارد که بعد از استان‌های تهران و خوزستان، استان قم دارای بیشترین موکب اربعین حسینی است.
وی با اشاره به خدمات متنوع ۱۵۲ موکب استان به زائران اربعین حسینی، تصریح کرد: این مواکب تنها و صرفا محدود به خدمات اسکان و پذیرایی نخواهد بود.
حافظی ادامه داد: ۶۸ موکب از این مواکب در شهر کربلا، حدود ۳۸ موکب در مسیر نجف به کربلا، ۳۴ موکب در نجف اشرف و ۱۲ موکب در نقاط صفر مرزی و شهر مقدس قم مستقر هستند.
به گفته وی، موکب داران علاوه بر خدمت‌رسانی عمومی شامل اسکان، تغذیه و پشتیبانی از زائران، باید رسالت فرهنگی خود را که همانا ترویج فرهنگ و مکتب اهل‌بیت (ع) بوده را در این فرصت مهم به‌درستی ایفا کنند که در این زمینه تعداد۱۵۰ روحانی، موکب‌های قم را همراهی می‌کنند که یکی از وظایف اصلی آن‌ها اقامه نماز و پاسخ به سؤالات و شبهات است.
رئیس ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات استان قم با تأکید بر اینکه مواکب استان قم بیشترین تعامل را با موکب‌های عراقی دارند تا این ائتلاف بین دو ملت به بهترین نحو شکل بگیرد، عنوان کرد: تیم‌های ارزیاب کمک خواهند کرد تا بهترین خدمات به زوار اربعین در سال جاری در موکب‌های استان ارائه شود. حافظی از موکب‌داران اعزامی از استان قم خواست که به رسالت جهانی راهپیمایی و به‌نوعی همایش عظیم اربعین در ایجاد وحدت و همدلی توجه ویژه داشته باشند.
تشکیل موکب مادر و کودک در عمود ۲۸۷
اقدام های فرهنگی در حاشیه راهپیمایی پیاده روی اربعین حسینی همیشه مورد توجه نهادهای مسئول و موسسه های فرهنگی بوده است. معاون اجرایی کانون فرهنگی هنری تبیان در استان قم گفت: امسال به همت ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور و در ایام اربعین، موکب مادر و کودک در بخشی از فضای موکب حضرت زهرا (س) و در عمود ۲۸۷ بین مسیر نجف تا کربلا فعالیت خواهد داشت.
محمدحسن ناصری افزود: این موکب با هدف بهره‌برداری از ظرفیت‌های اعضای کانون های فرهنگی هنری مساجد در فضایی به مساحت تقریبی ۶۰۰ متر مربع برپا می شود. وی ادامه داد: یکی از بخش‌های موکب مادر و کودک، شهربازی معارفی است که با همکاری کانون فرهنگی هنری «تبیان» از شهر مقدس قم راه اندازی شده و در آن فعالیت‌های مختلفی اجرا می‌شود و ما سعی کردیم در قالب ۲ بازی معارفی و دینی، مبلغ و مروج آموزه‌های دینی برای کودکان و نوجوانان باشیم.
ناصری افزود: بازی اول «کاروان زیارت» نام دارد که برای رده سنی ۳ تا ۷ سال برنامه ریزی شده است. در این بازی سعی می‌شود که با محوریت ولایت امیرالمومنین(ع)، داستان غدیر خم برای مخاطبین روایت شود؛ در واقع به زبان کودکانه و با استفاده از ابزار و رسانه بازی به بهترین شکل ممکن هدف مد نظر این بازی که رساندن پیام ولایت امیرالمومنین(ع) مطرح می شود.
معاون اجرایی کانون فرهنگی هنری تبیان در قم ادامه داد: بازی دوم بازی «دشمن شناسی» است، در این بازی که برای مخاطبین ۶ تا ۱۲ سال برنامه ریزی شده است، قصد داریم استکبار جهانی و دشمنانی که بیشترین ضربه را به اسلام و مسلمین دارند وارد می‌کنند را به مخاطب کودکمان بشناسانیم.
برپایی موکب مردمی بانوان فاطمی در عمود ۱۲۲۲
حوزه های علمیه خواهران کشور نیز هر سال برنامه های متنوعی برای زائران در مسیر پیاده روی اربعین حسینی دارد. مدیر حوزه‌های علمیه خواهران کشور در این زمینه می گوید: موکب مردمی بانوان فاطمی طی روزهای شانزدهم تا بیست و ششم شهریور(دهم تا بیستم ماه صفر) در عمود ۱۲۲۲ مسیر نجف به کربلا برپا می‌شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجتبی فاضل افزود: در چند سال گذشته آیین اربعین به همزیستی مسالمت‌آمیز ایرانی و عراقی، شیعه و سنی منجر شده است و امسال با شرایط ویژه‌ای که مواجه هستیم، این پیوند بیش از گذشته پررنگ است.
وی با بیان اینکه ملت‌ها با هر نوع فرقه و گرایش مذهبی در اربعین گردهم می‌آیند، اضافه کرد: حوزه علمیه خواهران برای خدمت‌رسانی بهتر، بیشتر و تخصصی‌تر بانوان، موکبی در عمود ۱۲۲۲ برپا کرده است که در زمینه‌های مختلف فرهنگی، مذهبی و بهداشتی خدمات ارایه خواهد کرد.
وی ادامه داد: مسوولان و اعضای موکب از حوزه علمیه خواهران در قالب پنج دستگاه اتوبوس به سمت عراق اعزام شده اند.