وحید حاج سعیدی دریا د داشتی برای «روزنامه گویه» بااشاره به اهمیت حرفه خبرنگاری دردنیای امرورو ضرورت نگاه ویژه به این حرفه درکشور می نویسد: خبرنگار کیست؟ خبرنگار فردی است که آموزش های لازم را در رشته خبرنگاری فرا گرفته و با داشتن اسناد و مدرک های معتبر حرفه خبرنگاری پا به عرصه فعالیت های خبرنگاری در سایه شرایط خاص می گذارد . در تعریف دیگری از خبرنگار چنین آمده است « خبرنگار فردی است که به خاطر آگاه ساختن مردم از رویداد ها و موضوع های مختلف که به سرنوشت جان و کشور شان ارتباط می گیرد , با قبول خطر های جانی , خانه و کاشانه خود را ترک گفته و جهت جمع آوری خبرها و اطلاعات در نا امن ترین نقاط کشور خویش منطقه و حتی در گوشه و کنار جهان رفته و اطلاعات را به خورد صنف و مخاطبان می دهد.»
بدون تردید یکی از دغدغه های اساسی و مهم همه دولت ها مقوله اشتغال و کاستن آمار بیکاران است. این مقوله تنها مربوط به کشور ما نیست و دولتمردان اکثر کشور های دنیا در خصوص اشتغال و ایجاد مشاغل جدید به اجرای طرح ها و برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و حتی دراز مدت می پردازند. بیکاری زمینه اصلی بسیاری از بزهکاری های موجود در جامعه است و توجه به مقوله اشتغال باید در زمره اصلی ترین اقدامات دولت ها باشد.
شغل یا پیشه چیست؟
شُغل یا پیشه فعالیتی منظم است که در ازای دریافت دستمزد انجام می‌شود. یک فَرد عموماً یک شغل را با کارمندی، داوطلبی، یا شروع کسب وکار آغاز می‌کند. مدت زمان یک شغل می‌تواند از یک ساعت (در مورد کارهای خاص) تا تمام طول عمر (مثلاً درمورد برخی قاضی‌ها) به درازا بکشد. اگر فردی برای نوع مشخصی از شغل تربیت شده باشد، بدان حرفه یا پیشه می‌گویند. مجموعه ی شغل‌های یک فرد درطول زندگی یا سال های اشتغال در یک شغل ثابت ، سوابق شغلیِ آن فرد را تشکیل می‌دهد. معمولاً در ازای انجام کار به افراد شاغل دستمزد پرداخت می شود که این دستمزد ممکن است ساعتی، روزانه، هفتگی و ماهانه باشد.
حذف برخی مشاغل و پدید آمدن مشاغل جدید
با توسعه تکنولوژی و دانش و ابداع وسایل جدید، برخی مشاغل از گردونه حذف می شوند و جای خود را به مشاغل جدید می دهند. کارشناسان بر این باورند تا سال 2020بسیاری از مشاغل نظیر پستچی، کارمندان بانکها، کارمندان برخی ادارات دیگر وجود خارجی نخواهند داشت. البته با حذف برخی مشاغل ، مشاغل جدیدی به گردونه اقتصادی اضافه می شوند که مشاغل مرتبط با فضای کسب و کار مجازی از جمله این مشاغل هستند.
با توجه به تعاریف بالا و حساسیت حرفه خبرنگاری انتظار است این حرفه در زمره حرفه های معتبر و دارای حقوق و مزایای مکفی باشد. اما در عمل این چنین نیست و در کشور ما کسی به حرفه خبرنگاری به عنوان یک شغل دارای درآمد ثابت نگاه نمی کند.
حرفه خبرنگاری
خبرنگار کیست؟ خبرنگار فردی است که آموزش های لازم را در رشته خبرنگاری فرا گرفته و با داشتن اسناد و مدرک های معتبر حرفه خبرنگاری پا به عرصه فعالیت های خبرنگاری در سایه شرایط خاص می گذارد . در تعریف دیگری از خبرنگار چنین آمده است « خبرنگار فردی است که به خاطر آگاه ساختن مردم از رویداد ها و موضوع های مختلف که به سرنوشت جان و کشور شان ارتباط می گیرد , با قبول خطر های جانی , خانه و کاشانه خود را ترک گفته و جهت جمع آوری خبرها و اطلاعات در نا امن ترین نقاط کشور خویش منطقه و حتی در گوشه و کنار جهان رفته و اطلاعات را به خورد صنف و مخاطبان می دهد.»
با وجود کمبود شغل در جامعه و نیاز به ایجاد مشاغل جدید، متاسفانه توجه تلاش جدی در جهت حفظ و احیای برخی مشاغل موجود نیز صورت نمی گیرد که عدم مرتفع ساخت این معضل باعث کاهش راندمان کاری و از سوی دیگر دست یازیدن به مشاغل سایه و شغل دوم و سوم می شود و این سیکل معیوب همچنان ادامه پیدا می کند. دردمندانه این ساختار معیوب در حرفه خبرنگاری بیش از سایر مشاغل به چشم می خورد و به شدت نیز در حال گسترش و توسعه است. در صورتی که حرفه خبرنگاری یکی از حرفه های پر ارزش است که با توجه به اهمیت مقوله خبر و خبر رسانی، جایگاه رسمی این حرفه هیچگاه متزلزل نخواهد شد و حرفه خبرنگاری تحت هیچ شرایط با خطر نابودی مواجه نخواهد شد. اما متاسفانه نگاه متولیان امر به حرفه خبرنگاری خیلی سطحی و ابتدایی است و همین نگاه باعث شده تا این حرفه در کشور ما به عنوان شعل دوم و سوم و حتی شغل تزئینی و فانتزی در نظر گرفته شود.
در حالی که درآمد ماهانه یک خبرنگار در کشورهای غربی بین 30 تا 60 هزار دلار در سال است در ایران درآمد متوسط خبرنگاران در سال بین 10 تا 20 میلیون تومان است! البته این مبلغ هم مربوط به شهرهای بزرگ است و در شهرهای کوچک کسب همین درآمد ناچیز هم تقریباً به یک شوخی شبیه است.
در این راستا بیشترین آسیب متوجه خبرنگاران و روزنامه نگاران و خانواده های آنان است که به هیچ عنوان درآمد و دستمزد شان با وظایف محوله همخوانی ندارد. شغلی که به لحاظ امنیتی در رده حساس ترین و امنیتی ترین مشاغل قرار دارد و فرد باید پاسخگوی جزئی ترین کلمات یا حتی علائم نگارشی به کار رفته در مقاله یا خبر باشد، به هیچ عنوان دارای امنیت شغلی نیست تا جایی که نمی توان از نظر درآمدی کلمه شغل یا حرفه را بر روی آن نهاد.
در صورتی که اگر نوع نگاه مسئولان جامعه به مقولاتی نظیر آموزش و فرهنگ تغییر پیدا کند بیشترین حقوق و مزایا باید به خبرنگاران و فرهنگیان تعلق گیرد. چرا که اگر پرورش افکار افراد یک جامعه به روش صحیح صورت پذیرد، بسیاری از ناهنجاری ها و معضلات جامعه مرتفع خواهد شد.
در آمد خبرنگاران در کشور
در واقع خبرنگاری در کشور ما بیشتر به یک شغل دهان پرکن شبیه است و بیشتر افرادی که در این حرفه مشغول به کار هستند ( به جز افرادی که در نشریات بزرگ و رسانه های دولتی استخدام هستند) به این حرفه به عنوان شغل دوم و سوم نگاه می کنند و در شهرستان ها نیز خبرنگاران بیشتر به صورت دلی و از روی عشق و علاقه پیگیر این مقوله هستند.
در صورتی که اگر نوع نگاه مسئولان جامعه به مقولاتی نظیر آموزش و فرهنگ تغییر پیدا کند بیشترین حقوق و مزایا باید به خبرنگاران و فرهنگیان تعلق گیرد. چرا که اگر پرورش افکار افراد یک جامعه به روش صحیح صورت پذیرد، بسیاری از ناهنجاری ها و معضلات جامعه مرتفع خواهد شد.
ضرورت توجه ویژه به حرفه خبرنگاری
در حالیکه بر اساس آمار برای ایجاد هر شغل بیش از یک میلیارد تومان بودجه نیاز است، بی توجهی به حرفه خبرنگاری با هیچ منطق اقتصادی و غیر اقتصادی قابل توجیه نیست. حرفه ای که می تواند بسیاری از دانش آموختگان در رشته های علوم انسانی را جذب کند ، در عصر کنونی جایگاه و ساختار مشخصی ندارد و بی توجهی به این حرفه علاوه بر تبعات رسانه ای و ورود افراد غیره به این جایگاه باعث از بین رفتن این ظرفیت عظیم اشتغالزایی می شود.
توجه به مقوله رسانه، حمایت دولت از رسانه های مکتوب و مجازی، الزام ادارات و مدارس به آبونمان نشریات استانی و کشوری، تلاش در جهت قرار دادن روزنامه در سبد خانوار و … می تواند در حفظ و احیای این شغل به عنوان یک شغل جدی و قابل اعتنا از لحاظ اقتصادی موثر باشد. در ضمن از آنجا که زیر ساخت های این حرفه فراهم هستند و افراد بسیاری به این حرفه گرایش دارند، با کمترین هزینه می توان بیشترین استفاده را برد و در آمار های اشتغال تحول اساسی ایجاد کرد.
به هر روی امید است مسئولین با تغییر نگاه به مقوله خبرنگاری گام های موثری در ایجاد اشتغال پایدار بردارند و علاوه بر تحول در نظام رسانه ای کشور، فرهنگ عمومی و سواد رسانه ای افراد جامعه، زمینه را برای تحول اقتصادی ماندگار در این حوزه هموار سازند.