سردبیر: حوزه علمیه قم در کنار تمام خدمات خود در طول صد سال گذشته از زمان تأسیس آن، اهتمام والا و چشمگیری نسبت به برقراری روابط با سایر مذاهب و کشورها از خود نشان داده است. در صدر تمام این تکاپوها، زحمات مرحوم آیت اله العظمی بروجردی نقطه عطف فعالیت بین المللی حوزه قم به شمار می رود.
مسیری که شاگردان این مرجع عالیقدر قم بعد از او ادامه دادند و نتایج قابل توجهی به دست آورده و از این طریق نام قم را در جهان اسلام بلند آوازه کردند.
اکنون در هفته وحدت اسلامی باید دانست این مناسبت از ابتکارات و مناسبت های برآمده از تکاپوی عالمان راستین قم و در صدر آنان امام خمینی(ره) است. در باور و فرهنگ تشیع تلاش برای وحدت و حفظ انسجام اسلامی و پرهیز از شکاف و فروپاشی جوامع اسلامی ریشه در مجاهدت های امیرمؤمنان(ع) بعد از رحلت رسول خدا(ص) دارد و توسط ائمه معصومین(ع) تداوم یافته است و نوعی ضرورت مذهبی تلقی می شود.
از این رو وحدت اسلامی مسئله ای تازه برآمده در دوران معاصر نیست و ریشه های روشن اعتقادی و قرآنی دارد و سیره قطعی اهل بیت(ع) به شمار می رفته است.
آیه شریفه «وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ» در سوره آل عمران در صدر مستندات قرآنی وحدت اسلامی قرار دارد و به مثابه یک قاعده شهرت یافته است.
قرآن کریم، تفرقه و اختلاف را یکی از بدترین عذابها برای جوامع اسلامی دانسته، در آیه 105 سوره آل عمران می فرماید: «مانند کسانی که تفرقه افکندند و اختلاف کردند، بعد از اینکه به آنها بیِنه داده شد، نباشید و برای آنان عذاب بزرگی است».
در آیه 65 سوره انعام یادآور می گردد: «بگو او تواناست که از بالای سرتان یا از زیر پاهایتان عذابی بر شما بفرستد، یا شما را گروه گروه به هم‌اندازد (و دچار تفرقه سازد) و عذاب بعضی از شما را به بعضی دیگر بچشاند».
روایات نبوی در رابطه با لزوم اجتماع میان مسلمانان و دوری از افتراق فراوان است و اساسا امت اسلامی به عنوان حاصل تربیت آیین رسول خاتم(ص) بدون اتحاد و همگرایی هیچ جذابیت و امتیاز و الهام بخشی نخواهد داشت.
رهیافت های دینی در تعریف مبانی نظری وحدت اسلامی در قرآن و عترت همواره نیازمند مراجعه و بررسی است چرا که آموزه های اهل بیت(ع) در این رابطه ناظر به حقایق و واقعیت های جاری در ساخت و ساحت حیات انسان و جامعه است.
مرجعیت قرآن و عترت برای هدایت امت اسلامی یک اصل مسلم اعتقادی است و بدون تمسک به آنها برون رفت از چالش های موجود در مسیر رشد مسلمانان ممکن نخواهد بود.
اکنون در شرایطی که مناسبات شیعه و سنی به عنوان ارکان شکل دهنده امت اسلامی از مشکلات و کاستی ها و مسائل حل نشده ای رنج می برد بهترین راهکار برای فائق آمدن بر آنها بازگشت به قرآن و عترت است.
به نظر می رسد هفته وحدت اسلامی فرصت مناسبی برای بازخوانی جامع آموزه های اهل بیت(ع) در رابطه با وحدت اسلامی و تقریب پیروان مذاهب اسلامی باشد.
در دوره معاصر پندارها و رفتارهای نهادینه شده متعددی در میان مذاهب و جوامع اسلامی وجود دارد که بطور جدی همگرایی و همبستگی صمیمانه و صادقانه را غیر ممکن ساخته است.
واقعیت آن است که ایجاد اعتماد میان اجزای امت اسلامی و نزدیکی دلها است که می تواند وحدت را محقق و پایدار نماید. اکتفاء به برنامه های نمادین و تشریفات مرسوم، سال ها است که ناکارآمدی خود را اثبات نموده است و در این حوزه نیازمند گام های تازه و ابتکارات نوین هستیم. شناخت و تفاهم مقدمه هر وحدت و تقریبی میان پیروان مذاهب است و بدون گفتگو، مناظره و مذاکره راهی به شناخت و تفاهم فراگیر باز نمی شود. مناظرات میان بزرگان و اندیشمندان مذاهب یک سنت علمی در تمدن اسلامی است که نیازمند توجه و بروزرسانی است و احیای آن در قالب های نوین می تواند دستاوردهای تازه ای نصیب جهان اسلام سازد.
تقریبا راه پرفایده ای جز گفتگو و مناظرات ملتزم به آداب و اخلاق علمی برای زدودن کینه ها و سوء تفاهم ها در شرایط فعلی جوامع اسلامی به نظر نمی رسد.
ابتکار عمل امام خمینی(ره) در نامگذاری هفته وحدت به عنوان یکی از نخستین مناسبت های بعد از پیروزی انقلاب یک حرکت جهش آفرین و خلاقانه بود که به هم افزایی و اهمیت همزیستی با دیگر مذاهب تأکید میکرد.
در شرایط و تحولات اخیر جهان اسلام نیز لازم است تا حوزه و مراکز شهر قم نسبت به تداوم ارتباط با بخش ها و اقشار مختلف جوامع اسلامی در کشورهای مختلف اهتمام ورزند و منزلت قم را به دنیا معرفی کنند.