در حالی که هنوز محیط شهری قم برای حضور بی‌دردسر و اطمینان‌بخش نابینایان مناسب‌سازی نشده که روشندلان از عدم اجرای قانون سه درصد در سهمیه‌های استخدامی به‌عنوان ریشه بسیاری از مشکلات خود گلایه دارند.
حدود ۱۸۹ هزار شهروند ایرانی به معلولیت نابینایی دچارند که سهم استان قم ازاین‌بین ۲ هزار و ۶۰۰ نابینا و کم‌بیناست که تحت پوشش بهزیستی قرار دارند. در بین جامعه معلولان ایران، نابینایان جزو تحصیل‌کرده‌ترین افراد محسوب می‌شوند این در حالی است که دغدغه اشتغال از مهمترین دغدغه و مطالبات آنها بشمار می‌رود.
عدم اشتغال در رشته‌های تحصیلی تخصصی نابینایان یکی از معضلات اصلی برای آنهاست که به نوبه خود مهمترین مانع ازدواج آنهاست چرا که اصولا ازدواج و تامین مسکن این افراد مانند سایر اقشار به اشتغال گره‌خورده و تا زمانی این مشکل حل نشود، معضلات جانبی پابرجا خواهد ماند.
توانمندی‌های خاص و الهام‌بخش این افراد همواره موردتوجه بوده اما به فعلیت رساندن این توانمندی‌ها نیازمند ایجاد تسهیلات و تجهیزات لازم برای داشتن یک زندگی عزتمندانه و با کرامت انسانی است.
به باور کارشناسان، برای افزایش ضریب اشتغال در جامعه هدف نابینایان، لازم است تا با مناسب‌سازی برخی مشاغل به‌خصوص در بخش‌های خصوصی شرایط لازم را جهت اشتغال وزندگی باکرامت روشندلان فراهم آید.
به باور جامعه روشندلان استان قم، باید برای اجرای قانون سه درصد تدابیری اندیشه شود و از جمله این که اهرم‌هایی قانونی در برخورد با عدم اجرای قانون سه درصد در استخدام نابینایان در فرصت‌های جذب در نهادهای دولتی بدرستی معرفی و همچنین از پیشتوانه لازم برای اجرا برخوردار باشد.
اشتغال دغدغه اول نابینایان قم
معاون توانبخشی بهزیستی قم در گفتگو با ایرنا، با تاکید بر اینکه اشتغال معضل اصلی جامعه نابینایان است، بیان کرد: در خصوص اشتغال نابینایان بهزیستی نمی‌تواند کاری کند و باید با همکاری دولت و ادارات قانون سه درصد در استخدام این افراد اجرا شود.
مصطفی علیزاده یادآور شد: بهزیستی به‌صورت مستمر اجرای این قانون را پیگیری و رصد و موارد نقض را به مرکز گزارش می‌کند.
وی ابراز داشت: بهزیستی در خصوص ازدواج روشندلان نیز تسهیلات در نظر گرفته‌شده را پرداخت می‌کند، مشکل اصلی این افراد در مرتبه نخست اشتغال و سپس مناسب‌سازی فضاهای شهری است.
معاون توانبخشی بهزیستی قم با اشاره به وجود ۲هزار و ۶۰۰ فرد دچار معلولیت نابینایی، افزود: مناسب‌سازی فضاهای شهری باید به نحوی باشد که فرد نابینا نیازمند همراه جهت حضور در شهر نباشد.
فاصله طولانی مناسب‌سازی محیط شهری قم تا نقطه مطلوب
مدیرکل فنی و طراحی شهرداری قم نیز در این گفتگو، بیان داشت: هم‌اکنون حجم مناسب‌سازی‌های شهرداری قم در مناطق هفت، یک و چهار پررنگ‌تر از سایر مناطق است و روند مناسب‌سازی معابر در حال انجام است و هنوز تمام خیابانهای شهری مناسب‌سازی نشده‌اند.
لیلی نیک خلق افزود: معابری نظیر پیاده راه ارم، چهارراه جانبازان، خیابان ۱۹ دی، صفاییه، چهارراه انقلاب، بلوار امین و خیابان هفت‌تیر از معابری هستند که سطح مناسب‌سازی در آنها رضایت‌بخش ارزیابی می‌شود.
وی اضافه کرد: برای دیده شدن نظرات و انتقادات جامعه روشندلان قم، کمیته مناسب‌سازی شهرداری قم با حضور نمایندگان نابینایان و مدیران بهزیستی به‌صورت مستمر برگزار و دغدغه‌های این افراد موردتوجه قرار می‌گیرد.
نیک خلق، ادامه داد: بوستان بنیادی قم به‌عنوان پایلوت مناسب‌سازی مراکز تفریحی قم از وضعیت خوبی جهت استفاده معلولان برخوردار است و شهرداری قم طراحی یک بوستان هفت هزار مترمربعی باهدف استفاده آسان جامعه روشندلان را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
به هر روی، معضل مناسب‌سازی معابر، ساختمان‌ها و سایر زیرساخت‌ها و امکانات محیط زندگی، در کنار اشتغال از مهمترین دغدغه‌های نابینایان قمی بشمار می‌رود؛ قانون مناسب‌سازی معابر شهری برای تردد و تسهیل دررفت و آمد نابینایان را بر عهده شهرداری گذاشته باید در عرصه‌های مختلفی دنبال شود.
هم‌اکنون در برخی معابر اصلی شهر قم، برجستگی‌هایی در طول مسیر جهت عبور و تردد نابینایان اجراشده که اولا این قبیل از مناسب‌سازی‌ها در بیشتر معابر اصلی و فرعی به مرحله اجرا نرسیده و ثانیا، با بی‌توجهی برخی راکبان موتورسیکلت در تردد در مسیر پیاده راه‌ها یا پارک وسایل نقلیه و تجاوز کسبه به حریم آنها، برای روشندلان شهر مشکل‌آفرین شده است؛ به باور کارشناسان، در کنار توجه به اصل مناسب‌سازی لازم است تا فعالیت‌هایی نیز در جهت فرهنگ‌سازی عمومی در خصوص نیازها و مشکلات نابینایان صورت بگیرد.
پرواضح است که مناسب‌سازی شهری صرفا در ایجاد برجستگی در معابر و پیاده راه‌ها خلاصه نمی‌شود و وقتی می‌توان وضعیت کلی محیط زندگی را برای نابینایان مطلوب ارزیابی کرد که یک فرد روشندل بتواند بدون کمک و همراهی دیگری، با سهولت از حمل‌ونقل عمومی، مراکز تفریحی و فرهنگی، عبور از عرض خیابان و موارد مشابه استفاده نماید، پایش های میدانی حاکی از این است که وضعیت مناسب سازی در قم در موارد ذکر شده فاصله زیادی با نقطه مطلوب دارد.
به باور صاحب‌نظران، یکی از مهمترین نیازهای جامعه نابینایان برای حضور کم‌خطر و اطمینان‌بخش در شهر، نصب تجهیزات هشدار در تقاطع‌های چراغ‌دار برای مطلع شدن این افراد از تغییر رنگ علائم راهنمایی و رانندگی است که فقدان این تجهیزات مشکلات عدیده‌ای دررفت و آمد روشندلان به وجود آورده است.
کارشناسان نیز بر این باورند که مناسب‌سازی ریشه‌ای در شهر زمانی صورت می‌گیرد که شهرداری و نظام‌مهندسی، صدور پایان کار مراکز تفریحی، تجاری، درمانی، مذهبی، علمی و غیره را منوط به اجرای طرح‌های مناسب‌سازی کنند و مانند گذشته بعد از بهره‌برداری از پروژه‌های عمرانی در پی بررسی پیوست‌های ویژه افراد خاص جامعه نباشند.
به هر ترتیب، بر اساس آنچه مسوولان می گویند قدم‌هایی در زمینه مناسب‌سازی شهری در قم برداشته‌شده اما از نظر نابینایان و کم بینایان و خانواده های آنان تا وضعیت کنونی رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری دارد و تا زمانی که یک فرد نابینا بدون مشکل و همراهی فرد دیگری نتواند از فضاهای شهری استفاده کند دغدغه و مشکل جامعه روشندلان برطرف نماید.