شهر قم به واسطه موقعیت جغرافیایی، بعد معنوی و کیفیت خدمات درمانی، مورد توجه جدی گردشگران سلامت قرار گرفته و نبود هتل 5 ستاره، نداشتن فرودگاه و ناتمام ماندن مترو و منوریل و فعالیت بدون مجوز برخی سودجویان در این زمینه از موانع توسعه گردشگری سلامت در قم به شمار می رود.
مسیح اسکندری- خبرگزاری فارس: در سال گذشته ۱.۲ میلیون نفر مراجعه از کشورهای خارجی به ایران برای درمان داشته‌ایم؛ سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت در همایش بین‌المللی بیمارستانها و مراکز درمانی با اشاره به این نکته گفت: هدف گذاری ما کسب درآمد ۵ تا ۱۰ میلیارد دلاری در سال از راه گردشگری سلامت است.
هر چند تهران، شیراز و مشهد به عنوان اولین مقاصد سفرهای درمانی در کشور شناخته شده اند اما در سال‌های گذشته، قم نیز به واسطه موقعیت جغرافیایی، بعد معنوی و کیفیت خدمات درمانی مورد توجه گردشگران سلامت قرار گرفته و افزایش سهم اقتصاد قم از سبد گردشگری سلامت، در گرو رفع موانع متعدد پیش‌رو و فراهم‌آوردن زیرساخت‌هاست.
ارتقاء حمل و نقل عمومی؛ اولین ضرورت توسعه گردشگری سلامت قم
قم به واسطه قرار گرفتن در مسیر جاده‌ای و ریلی شمال به جنوب کشور، از لحاظ دسترسی به بزرگ‌راه‌ها و آزادراه‌ها و شبکه ریلی وضعیت مطلوبی دارد و اگرچه ارتقاء ظرفیت قطارها از مبداء و به مقصد قم در سال‌های پیش‌رو ضروری می نماید، افتتاح فرودگاه در حوزه برون‌شهری و فعالیت مترو و منوریل در حوزه حمل‌ونقل درون‌شهری دو مسأله جدی پیش‌روی گردشگری سلامت در قم است.
۱– پروژه فرودگاه قم به کجا رسید؟
آغاز عملیات عمرانی فرودگاه قم به بهمن ماه سال ۱۳۹۰ آغاز باز می گردد و این پروژه که در فاصله 20 کیلومتری جاده قم – سلفچگان واقع شده، بنا بود در صورت تامین هزینه ها در 6 ماه نخست سال ۹۴ وارد فاز عملیاتی شود؛ وعده ای که تاکنون عملیاتی نشده است.
رییس جمهور ۹ دی ماه سال 1400 در سفر استانی خود به قم یکی از موضوعاتی که مورد توجه قرار داد فرودگاه قم بود؛ «برنامه ای در نظر گرفتیم تا در زمان کوتاهی مشکل فرودگاه قم به به نتیجه برسد.»
محمد شفیعی، سرمایه‌گذار بخش خصوصی پروژه فرودگاه قم و معتمدی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قم در مرداد 1401، موانع پیشرفت این پروژه را این موارد اعلام کرده‌اند.
1-عدم شناخت استان از فرآیندهای قانونی در زمان اولیه تفاهم با سرمایه گذار 2-عدم التزام سرمایه گذار به موارد قانونی و دریافت مجوزات 3-عدم دریافت سند موافقت اصولی برای فرودگاه علیرغم دریافت مجوزهای اولیه
شفیعی در سال ۱۴۰۱ هم گفته بود: اگر بودجه مصوب سفر رئیس جمهور به پروژه تخصیص یابد ۱۰۰ روز دیگر پرواز از فرودگاه قم بلند شود. اگر امروز بخواهیم فرودگاه قم را راه اندازی کنیم به هزینه کرد ۱۰ هزار میلیارد تومان نیازمندیم.
ابراهیم معتمدی نیز از آمادگی دولت برای تهاتر نفتی یا ارائه تسهیلات به پیمانکار داخلی و خارجی برای تکمیل فرودگاه خبر داده و گفته بود: یک شرکت چینی آماده است تا به آن نفت بدهیم و کار فرودگاه را انجام دهد.
با این وجود پروژه پرماجرای فرودگاه قم که می‌تواند ظرفیت این استان را در ارائه خدمات درمانی به زائران و گردشگران سلامت بالا ببرد هنوز به سرانجام نرسیده است.
۲–حمل و نقل شهری قم در انتظار مترو و منوریل
از سوی دیگر پروژه‌های حمل و نقل درون شهری قم نیز چند سال است در چند قدمی بهره برداری و آغاز به کار متوقف مانده است؛ مونوریل که تقریبا تا گام‌های نهایی عملیات عمرانی پیش رفته و مترو که در انتظار تخصیص واگن است.
استانداری: آماده‌ایم اعتبار تخصیص بدهیم/ شورای شهر: دولت اعتبار بدهد!
معتمدی معاون عمرانی استانداری قم پیرامون آخرین وضعیت قطار شهری و منوریل قم اظهار داشت: دولت سیزدهم آمادگی کامل اختصاص اعتبارات لازم جهت تکمیل پروژه منوریل را دارد.
وی افزود: دولت سیزدهم بارها اعلام کرده در صورتی که شورای شهر و شهرداری قم به این نتیجه برسند که منوریل قم باید تا پردیسان ادامه یابد، آمادگی دارد تا اعتبارات لازم جهت تکمیل این پروژه را در اختیار مدیریت شهری قرار دهد.
اقامتگاه مناسب؛ دغدغه اصلی گردشگران
اولین مسأله هر گردشگری برای انتخاب مقصد خود محلی مناسب برای اقامت است. بررسی وضعیت هتل‌های کلانشهر قم نشان می‌دهد این شهر حتی یک هتل 5 ستاره هم ندارد. خبرنگار فارس برای اطلاع از آخرین وضعیت هتل‌های قم با مدیرکل میراث‌فرهنگی و گردشگری استان قم گفتگو کرد.
۳–قم برای پذیرش گردشگران سلامت هتل ۵ ستاره ندارد!
علیرضا ارجمندی با اشاره به فعال بودن ۶ هتل ۴ ستاره در قم، اظهار داشت: در مورد هتل ۵ ستاره با وجود تلاش بسیاری که صورت گرفته یک هتل که می‌توانست در سال جاری افتتاح بشود، به دلیل مواجهه سرمایه‌گذار با هزینه بسیار بالا برای اتمام پروژه، متوقف مانده و تا کنون به مرحله بهره‌برداری نرسیده است.
وی افزود: سرمایه‌گذار این پروژه تقاضای 300 میلیارد تومان وام را داشت و علیرغم مذاکره با بانک‌های متعدد و قول‌های همکاری اولیه تا به امروز هیچ تسهیلاتی نه برای این پروژه و نه دو هتل دیگر در دست ساخت قم، تخصیص داده نشده است.
ارجمندی گفت: هتل 5 ستاره‌ای که پیشرفت بیشتری دارد حالا به دنبال کسب مشارکت است؛ این هتل می‌تواند نیاز طیف وسیعی از گردشگران خارجی که به دنبال کیفیت بالای خدمات هستند را تامین کند.
وی همچنین از توافق جدیدی در حوزه گردشگری سلامت خبر داد و تاکید کرد: بر این اساس گردشگران عربستان، بحرین و… در استان قم حضور بیشتری خواهند یافت که با عنایت به تقاضای خدمات و هتل با کیفیت از سوی آنان، نیاز قم به هتل 5 ستاره بیشتر حس خواهد شد.
وزارت بهداشت حلقه کلیدی گردشگری سلامت
صدور مجوزهای پزشکان و بیمارستانها برای فعالیت در زمینه سلامت بین‌الملل، ساماندهی به فعالان این عرصه و ایجاد هماهنگی میان دستگاهی دیگر قطعه پازل گردشگری سلامت قم است.
مشاور عالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم گفت: یکی از نقاط مثبتی که در خصوص ارائه خدمات گردشگری استان قم وجود دارد، فعالیت بیمارستان‌های پیشرفته و مجهز است؛ در این زمینه بیمارستان های خاتم، نور و شهید بهشتی نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
جهانگیری افزود: بر اساس استانداردهای بین‌المللی حوزه گردشگری سلامت موثرترین مکان‌ها برای ارائه خدمت، بیمارستانها، کلینیک‌ها و مراکز ارائه خدمات درمانی هستند که باید به صورت زنجیره‌وار عمل کنند؛ ما هم در فکر شکل‌گیری این زنجیره هستیم تا این مجموعه‌ها به صورت مکمل عمل کرده و ظرفیت ارائه تمام خدمات درمانی در استان فراهم باشد و در این مهم از تکنولوژی های روز دنیا نیز بهره خواهیم برد.
۴–پروژه ناتمام بیمارستان ۱۰۰۰ تختخوابی خاتم
مشاور عالی رئیس علوم پزشکی قم همچنین گفت: فعالان حوزه گردشگری سلامت نیازمند به دریافت مجوز آی‌پی‌دی هستند که این مجوز برای مراکز درمانی از طریق دانشگاه علوم‌پزشکی و وزارت بهداشت و برای شرکت‌های مسافرتی، از طریق اداره‌کل میراث‌فرهنگی و وزارتخانه صادر می‌شود.
وی با بیان اینکه ما در قم بیمارستان خصوصی نداریم و بیمارستان‌های موجود، خیریه‌ای و دانشگاهی است، اظهار کرد: در قم ۳ بیمارستان مجوز مذکور را دریافت کرده‌اند؛ همچنین تا کنون ۲ مرکز جراحی مجوز درمان بین المللی را دریافت کرده‌اند و اعطای مجوز به ۴ مرکز نیز در حال برنامه ریزی است.
*قم بیمارستان خصوصی ندارد!
جهانگیری همچنین با اشاره به مشکل ساخت و تجهیز بیمارستان ۱۰۰۰ تختوابی قم گفت: در عین فعال بودن پروژه، افزایش چشمگیر هزینه‌ها مانع اتمام و به سرانجام رسیدن این پروژه شده است؛ ساخت چنین پروژه بزرگی قطعا زمانبر است و برای سرعت بخشیدن به بهره برداری از این بیمارستان، پروژه به چند فاز تقسیم شده است.
شهرک سلامت 100 هکتاری قم که در تاریخ ۲۰ بهمن ماه ۱۳۹۴، با حضور معاون اول ریاست جمهوری وقت کلنگ‌زنی شد و قرار بود بیمارستان یک‌هزار تختخوابی خاتم در آن ساخته شود و با ساخت هتل، ارائه دهنده خدمات گردشگری سلامت باشد و در بهار ۱۳۹۸ به بهره‌برداری برسد، هنوز به نیمه راه هم نرسیده است.
البته محمدرضا محمدی عراقی، مدیر عامل شرکت نسیم سلامت خاتم که مجری پروژه شهرک سلامت قم نیز هست، ۲۰ اردیبهشت ماه سال جاری از افتتاح فاز اول این بیمارستان با ۲۶۱ تخت بیمارستانی تا پایان سال خبر داد.
۵–فعالان غیر رسمی گردشگری سلامت
مشاور عالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم با اشاره به حضور فعالان غیر رسمی در گردشگری سلامت قم گفت: خدمات تشخیص اولیه، خدمات درمانی ارائه شده در ایران و پس از آن خدمات بعد از درمان و یا عمل در کنار موضوع اسکان و ترانسفر بیماران، بخشی از زنجیره چند وجهی گردشگری سلامت است که اگر اینها را کنار هم نداشته باشیم، افرادی خارج از دایره فعالیت قانونی وارد این عرصه خواهند شد.
وی افزود: فعالیت این موثرین غیررسمی، از قبیل مترجمان و مسافربران که برای خود کسب و کاری در این زمینه فراهم کرده اند، موجب بروز چند اشکال اصلی خواهد شد: اول آنکه برخی از این افراد با هدف سودجویی وارد این عرصه شده و به همین سبب با ارائه خدمات بی کیفیت و یا بی توجهی به سلامت و رضایت بیماران، به جایگاه و آبروی ایران اسلامی و اعتبار گرشگری سلامت قم ضربه خواهند زد.
وی در پایان تأکید کرد: اقدامات غیر رسمی، موجب سلب اعتماد شده و در وجهه ما تاثیر منفی خواهد گذاشت؛ این موضوع نیاز به ساماندهی و شناسه‌دار کردن کسانی است که در روند گردشگری سلامت استان نقش‌آفرینی خواهند کرد.
گردشگری سلامت، فرصت بی‌نظیر پیشرفت برای قم
توسعه اقتصادی و ارز آوری، ایجاد مشاغل گوناگون در زمینه‌های متعددی مانند هتل‌داری و گردشگری، پزشکی و درمان، حمل و نقل، افزایش و رشد استانداردهای درمانی، تبادل دانش و تجربه متخصصین و مزایای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تنها بخشی از مزایای گردشگری سلامت است که موجب ضرورت توجه به تامین زیرساخت‌ها و ایجاد زمینه برای گسترش کمی و کیفی این مهم در استان قم می گردد.
با این وجود ریشه‌ای ترین مساله پرونده گردشگری سلامت قم، سامان بخشیدن به کلان پروژه‌های نیمه کاره مانند منوریل و مترو، هتل ۵ ستاره و فرودگاه قم است تا میهمانان خارجی با اطمنیان خاطر نسبت به وجود خدمات هتل داری و درمانی مناسب، قم را به عنوان مقصد سفر درمانی خود انتخاب کنند.
گفتنی است سالهاست گردشگری سلامت یا توریسم درمانی به عنوان یک صنعت پردرآمد و مدلی برای پیشرفت اقتصادی مطرح و شناخته شده است؛ در خاورمیانه، هندوستان به عنوان قطب گردشگری سلامت شناخته شده و پس از آن، ایران اسلامی در جمع رقبایی مانند ترکیه، امارات و عربستان، به واسطه پایین تر بودن نسبی هزینه درمان از اقبال نسبتا خوبی برخوردار است.