مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست، ایران را دارای حیات وحش متنوعی دانست که به ویژه برای مراقبت از یوزپلنگ‌های توران در شرق استان سمنان باید چاره‌اندیشی جدی شود و همچنین پدیده تغییر اقلیم را مهمترین تهدید برای انواع گونه‌های ارزشمند طبیعت کشور برشمرد.
غلامرضا ابدالی با اشاره به شناسایی عوامل تهدیدکننده حیات یوزپلنگ و اقدام به ایمنی‌سازی قلمرو و تلاش برای تکثیر در محیط آزمایشگاهی برای حفظ این گونه ارزشمند از خطر انقراض، افزود: جاده از جمله عوامل تهدیدکننده حیات یوزپلنگ آسیایی است و ایمن سازی قلمرو این گونه ارزشمند با حصارکشی در آینده نزدیک آغاز می‌شود.
وی اضافه کرد: نصب ۶ دوربین شامل سه دوربین در مسیر رفت و سه دوربین در مسیر برگشت، تصویب کاهش سرعت، نصب تابلوهای اعلام هشدار و تامین روشناییِ بخشی از مسیر، از جمله اقدامات برای ایمن‌سازی قلمرو یوزپلنگ آسیایی در محدوده استان سمنان است.
این مسوول با بیان اینکه اگر حمایت و مشارکت آحاد مردم وجود داشته باشد، می‌توان امیدوار به حفظ یوزپلنگ بود، ادامه داد: طبق اصل ۵۰ قانون اساسی حفظ محیط زیست یک وظیفه ملی و همگانی است و بر این پایه تمام دستگاه‌ها در زمینه حفاظت از محیط زیست و حیات‌وحش مسوول هستند و باید پاسخگو باشند.
ابدالی در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه با توجه به نزدیک شدن به دوره فحلی یوز «ایران»(یوزپلنگ ماده در اسارت پارک ملی توران مادر «پیروز») آیا باروری دوباره این یوزپلنگ مطرح است، بیان کرد: مطالعات علمی برای تکثیر در اسارت یوزپلنگ ایران در توران استان سمنان در دست پیگیری است.
به گزارش خبرنگار ایرنا، یوزپلنگ ایرانی در فهرست اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست قرار دارد، به معنای اینکه گونه‌ای «در خطر انقراض» است، حدود ٢ هزار سال پیش یوزها در بیشتر نقاط آسیا حضور داشتند، اما اکنون یوزپلنگ آسیایی، ایران و بخش‌هایی از استان سمنان را خانه امن خود یافته است و اکنون مسوولان و متخصصان بومی در سایت تکثیر در اسارت و ارتقای امنیت پارک ملی توران تغییر سرنوشت یوزپلنگ از خطر انقراض را دنبال می‌کنند.
منطقه توران یا خارتوران در شرق استان سمنان در شهرستان شاهرود یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود که بخشی از این منطقه حفاظت شده حدفاصل میاندشت- میامی در محور مواصلاتی تهران- مشهد در محدوده استان سمنان قرار دارد که بزرگترین قربانگاه جاده‌ای یوز ایرانی محسوب می‌شود.
ششم فروردین ۱۴۰۲ خبر تصادف و از دست رفتن «ماجراد» یوزپلنگ ماده‌ای با سه جنین در شکم منتشر شد و این حادثه تلخ ۹۳ روز بعد، در ششم تیر تکرار و اعلام شد و یوزپلنگ دیگری در قتلگاه محور ترانزیتی میامی- سبزوار در محور اصلی تهران- مشهد بر اثر تصادف از بین رفت و علاوه بر این، تابستان ۱۴۰۱ یک قلاده یوزپلنگ ماده و در سال‌های ١٣٨٩ تا ١٣٩٧ هفت قلاده یوزپلنگ در محور میاندشت – عباس آباد بر اثر تصادف‌های جاده‌ای تلف شدند.
گفته می‌شود اکنون کمتر از ۲۰ قلاده یوزپلنگ در طبیعت ایران زندگی می‌کنند و تصادف با خودروهای عبوری در شرق استان سمنان به مهمترین عامل مرگ‌ومیر یوزپلنگ تبدیل شده است؛ مصوبه‌هایی برای ایمن‌سازی حریم زیست این گونه درنظر گرفته شد که انتظار می‌رود اجرای آن سرعت یابد.
تفاهم‌نامه‌هایی برای تولید جنین آزمایشگاهی یوزپلنگ
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به پرسش دیگری از خبرنگار ایرنا درباره امیدها برای تولید جنین یوزپلنگ‌آسیایی در محیط آزمایشگاهی به دست متخصصان بومی، اضافه کرد: سازمان محیط زیست با موسسه‌های رویان و ژنتیک ایران تفاهم نامه همکاری امضا کرده است و سلول‌های زایا و سلول‌های لازم برای تکثیر برای آنان ارسال شد و در شرایط ایمن نگهداری می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایرنا،به گفته کارشناسان، یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری ۲ بار در سال را دارند.
یوزپلنگ دوره بارداری سه ماه دارد و به طور معمول فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است و بر پایه تحقیقات انجام شده، دی و بهمن بهترین ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰ روز معمولا در اردیبهشت ماه توله به دنیا می‌آید.
بر اساس تحقیقات انجام شده، یوزپلنگ جزو پستانداران چندهمسری است و یوزپلنگ آسیایی از ۲ تا سه سالگی بالغ می شود و تا هشت سالگی قدرت زادآوری دارد و نوع زایش یوزپلنگ آسیایی چندقلوزایی است.
توله یوزپلنگ‌ها تا یک ماهگی امکان حرکت ندارند و در لانه هستند و پس از آن قادر به حرکت می‌شوند، همچنین توله یوزپلنگ‌ها اگر دارای شرایط غیرعادی و ناقص باشد، از سوی مادر پذیرفته نمی‌شود و مادر آن را پهلو نمی‌گیرد و در نتیجه به صورت خود به خودی از طبیعت حذف می‌شود.
تهدید جدی تغییر اقلیم برای حیات وحش
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست افزود: یکسری عوامل تهدیدکننده جمعیت حیات وحش محسوب می شود که تغییر اقلیم مهمترین این عوامل است.
وی ادامه داد: تغییر اقلیم موجب از بین رفتن زیستگاه می‌شود که در نتیجه این رخداد، بستر حیاتی و زندگی گونه‌های جانوری به خطر می‌افتد و امید می‌رود با مطالعه و بررسی‌های علمی، روند رو به افزایش تعییرات اقلیمی که به کاهش جمعیت حیات وحش منجر می‌شود، تعدیل یابد.
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: ۷۶ گونه جزو مهره‌داران خشکی‌زی به استثنای گونه‌های دریایی «در خطر انقراض» هستند که مشارکت عمومی و همراهی بخش‌های مختلف برای جلوگیری از انقراض این گونه‌های ارزشمند ضروری است.
استان سمنان میزبان ۳۰ درصد از تنوع گیاهی و جانوری، مامنی برای زادآوری و تکثیر نسل گونه‌های ارزشمند حیات وحش است. مناطق حفاظت شده در استان سمنان ۲ و سه دهم میلیون هکتار و در مجموع بین ۱۵ تا ۲۰ هزار هکتار عرصه‌های طبیعی تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان است.
پارک ملی، آثار ملی و طبیعی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده، مناطق چهارگانه تحت مدیریت حفاظت محیط زیست به شمار می‌رود و استان سمنان به جز اثر ملی و طبیعی، از تنوع زیستی دیگر مناطق چهارگانه برخوردار است.
۲ و سه دهم میلیون هکتار مناطق حفاظت شده، ۲ پارک ملی کویر گرمسار و پارک توران یا خارتوران شاهرود، و ۲ ذخیره گاه حفاظت شده حیات وحش مهم دنیا در استان سمنان قرار دارد و هم چنین استان سمنان منطقه های حفاظت شده در محدوده جنگل ابر و پرور و منطقه شکارممنوع دارد.
منطقه توران یا خارتوران یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود که در شاهرود در شرق استان سمنان قرار دارد.
استان سمنان سه پارک شامل پارک ملی کویر واقع در گرمسار، پارک ملی توران واقع در شاهرود و پارک ملی صیدوا در مهدیشهر، ۲ پناهگاه حیات وحش در خوش ییلاق و توران و ۲ منطقه حفاظت شده در پرور شهرستان مهدیشهر و توران در شاهرود، پنج منطقه شکارممنوع و ۲ پناهگاه حیات در خوش‌ییلاق و توران شاهرود دارد.
چاه شیرین در جنوب سمنان، منطقه شکارممنوع خُنار مشترک بین گرمسار و سرخه، منطقه شکارممنوع طالو و شیربند در شمال شرق دامغان، منطقه سفیدکوه و آرسک در شمال غرب دامغان و منطقه شکارممنوع تپال در شمال غرب شاهرود، جزو پنج منطقه شکارممنوع در استان سمنان به شمار می‌روند.