«از این پس چنانچه آخرین نمره دانش‌آموز سال دوازدهمی در چهار عنوان درس نهایی حداقل ۷ و معدل کل وی نیز بیش از ۱۰ باشد، می‌تواند با استفاده از تبصره یا همان تک‌ماده فارغ‌التحصیل شود.»
شورای عالی آموزش‌وپرورش با مصوبه جدیدش تقریبا همه را شوکه کرد، چون موضوع این مصوبه نه مسأله روز بود و نه پیش‌زمینه ذهنی درباره‌اش وجود داشت. اما به‌هرحال مصوبه شورای عالی حکم قانون دارد و از خرداد۱۴۰۳ که پایان سال تحصیلی فعلی است اجرا می‌شود. مصوبه این است: «از این پس چنانچه آخرین نمره دانش‌آموز سال دوازدهمی در چهار عنوان درس نهایی حداقل ۷ و معدل کل وی نیز بیش از ۱۰ باشد، می‌تواند با استفاده از تبصره یا همان تک‌ماده فارغ‌التحصیل شود.»
اگر بخواهیم روح حاکم بر این مصوبه و مقصود و منظور آن را ساده‌تر توضیح دهیم، ماجرا این می‌شود که همه دانشآموزان سال دوازدهم که باید در امتحانات نهایی کشوری شرکت کنند اگر از میان دروس خود در چهار درس نمره ۷ بگیرند به شرط این‌که معدل‌شان بالای ۱۰ باشد، قبول و درواقع فارغ‌التحصیل خواهند شد.
این همان قانون تک‌ماده قدیمی است که به نفع دانشآموزان تلطیف شده (یا بهتر بگوییم آوانس ویژه‌ای به دانشآموزان داده) زیرا قانون قبلی اجازه تک‌ماده در دو درس نهایی را می‌داد ولی اکنون این اجازه برای چهار درس صادر شده است. این چهار درس اما برای ناظران بیرونی مانند ما رسانه‌ها ناگهان توی ذوق می‌زند، زیرا حدود ۴۰ درصد از دروس نهایی دانشآموزان سال دوازدهمی را شامل می‌شود چراکه می‌دانیم دانشآموزان رشته‌های ریاضی و انسانی ۱۱ و محصلان رشته تجربی ۱۰ درس
نهایی دارند. اما آیا این مصوبه، خوب و کارآمد و اثربخش است یا فقط باعث می‌شود دانشآموزان با عملکردهای ضعیف، راحت‌تر از قبل قبول شوند و به جمع دیپلمه‌های کشور بپیوندند؟
روایت آموزش‌وپرورش از یک مزیت
تک‌ماده از سال‌های دور برای دانش‌آموزانی که نمرات پایینی داشتند (بین ۷تا۱۰)ودرواقع تجدید می‌شدند و بیم تکرار پایه برای‌شان می‌رفت حکم ساحل نجات را داشت. تک‌ماده به این افراد کمک می‌کرد تا اگر به‌هردلیل در برخی دروس نمرات ضعیف داشتند ولی معدل‌شان بالای ۱۰ بود از خطر مردودی نجات پیدا کنند؛ اما تا قبل از مصوبه جدید شورای عالی آموزش‌وپرورش، دانشآموزان فقط برای دو درس نهایی که در آنها نمره کمتر از۱۰و بالای ۷گرفته بودند از تک‌ماده استفاده می‌کردند که اکنون این فرصت برای چهار درس به دانشآموزان داده شده است.
محمدمهدی کاظمی که معاون متوسطه وزارتخانه و عضو شورای عالی آموزش‌وپرورش است به ایسنا به نحوی درباره مصوبه جدید توضیح می‌دهد که انگار اتفاق خاصی روی نداده و اگر هم داده، چیزی جز یک مزیت نبوده است. کاظمی می‌گوید: «براساس آیین‌نامه آموزشی گذشته، درصورتی‌که دانش‌آموزی در دو درس «نهایی» و دو درس «غیرنهایی» نمره بین ۷ تا ۱۰ کسب می‌کرد با شرط داشتن معدل بالای ۱۰ می‌توانست با استفاده از تبصره، فارغ‌التحصیل شود؛ اما با توجه به این‌که درحال‌حاضر عمده دروس پایه‌های دهم و یازدهم نیز نهایی شده، معاونت آموزش متوسطه پیشنهاد داد تا دو درس غیرنهایی نیز نهایی منظور شود و دانشآموزان به این ترتیب فارغ‌التحصیل شوند.»
کاظمی همچنین با اعلام این خبر که مصوبه جدید در امتحانات خرداد پیش‌رو اجرا خواهد شد از لفظ «مزایای مصوبه» استفاده کرد که نشان می‌دهد از نگاه آموزش‌وپرورش این اتفاق جدید یک مزیت‌است.
البته درباره مزیت بودن یا نبودن تک‌ماده از گذشته تا امروز همواره دو جبهه موافق و مخالف وجود داشته به‌طوری‌که مخالفان تک‌ماده، بیم قبولی‌های آبکی را دارند و موافقان، بیم عمر دانش‌آموزانی که بدون استفاده از تک‌ماده به هدر می‌رود. این صف‌بندی قطعا اکنون نیز وجود دارد وعده‌ای نگران دیپلمه‌هایی هستند که با ضرب و زور، تحصیل درمدرسه را تمام می‌کنند و عده‌ای نگران این‌که نکند به‌خاطر کم‌آوردن نمره در چهار درس، یک دانش‌آموز کلا قید تحصیل را بزند و سرنوشتش عوض شود.
جامعه باید توجیه شود
مصوبه جدید شورای عالی آموزش‌وپرورش در مورد قانون تک‌ماده، نوشتیم که ناگهانی و شوک‌آور بود. دیروز هم که با نصرت‌ا… فاضلی، کارشناس مسائل آموزش‌وپرورش صحبت کردیم از او شنیدیم که این مصوبه ناگهانی بیرون آمده و لازم است به مردم توضیح داده شود که چه استدلال یا پژوهشی پشت آن بوده است. بااین‌حال فاضلی در مورد قانون تک‌ماده یک نظر بینابینی دارد و تاکید می‌کند که نباید این موضوع را به‌صورت صفر و صدی دید؛ یعنی نه آن را خوب مطلق و نه بد کامل دانست.
او در گفت‌وگو با ما نظراتش را این‌گونه توضیح می‌دهد: «فلسفه تحصیل در دوره متوسطه دو چیز است؛ اول آماده شدن برای کار و زندگی و دوم مهیا شدن برای ادامه تحصیل. این درحالی‌است که انتظار می‌رود (و باید) حدود ۳۰ درصد از دانشآموزان به‌دنبال ادامه‌تحصیل بروند زیرا یک کشور (به‌طور مثال) به‌ازای هر مهندس نیاز به پنج تکنیسین یا در ازای این تعداد تکنیسین به ۱۵ کارگر ساده نیاز دارد که نشان می‌دهد همه افراد نباید وارد دانشگاه شوند؛ اما انتظار می‌رود دانشآموزان در طول دوران تحصیل در مدرسه، دانش پایه را کسب کنند. پس مهم است که یک دانش‌آموز در امتحانات نهایی در یک درس تخصصی نمره پایین می‌گیرد یا در یک درس عمومی. البته کسب نمره پایین در یک درس نیز لزوما به معنی نداشتن دانش پایه نیست چون ممکن است سؤالات استانداردی طراحی نشده باشد.»
درواقع این کارشناس تاکید دارد که باید مانع تکرار پایه برای دانشآموزان شد چون این اتفاق مساوی است با ازدست‌رفتن سرمایه‌های ملی و امید اجتماعی اما بااین‌حال دانشآموزان باید بدانند که استفاده از تک‌ماده گرچه آنها را از خطر تجدیدی و تکرار پایه رها می‌کند ولی در کنکوری که سهم سوابق تحصیلی درآن ۶۰ درصد است شانس چندانی نخواهند داشت.