جنبش «العدل و الاحسان» به جای «حزب اسلامی» عراق به نماینده جدید اخوان المسلمین در عراق تبدیل شده است. پیش‌تر و از زمان سقوط رژیم بعث حزب اسلامی عراق نماینده اخوان المسلمین بود و و مسئولیت بسیاری از تصمیمات سیاسی مربوط به اعراب سنی عراق در بیست سال گذشته را به عهده داشت.
به گزارش میدل ایست نیوز، از مدتی پیش و پس از تشدید آشکار فعالیت های «العدل و الاحسان»، عرصه سیاسی و رسانه ای شاهد بحث و جدل بر سر این بود که نماینده فعلی جنبش اخوان المسلمین در عراق کیست. آنچه به این بحث‌ها دامن می‌زد ظهور شخصیت‌های مذهبی و سیاسی بود که تا پیش از این از چهره‌های حزب اسلامی شمرده می‌شدند اما اکنون در جماعت «العدل و الاحسان» دیده می‌شوند.
حزب اسلامی که در سال 1960 در عراق تأسیس شد، چهره اصلی اخوان المسلمین در عراق باقی ماند و پس از سرنگونی رژیم بعث خود را به عنوان نماینده سیاسی اعراب سنی معرفی کرد.
این حزب تمامی مناصب دولتی را که به اعراب سنی در «نظام سهمیه‌ای» اختصاص داده شده بود، به دست آورد، علاوه بر این که رهبران آن، به ویژه طارق الهاشمی و سلیم الجبوری مناصب قانونگذاری و اجرایی را به عهده گرفتند.
اما پایگاه حزب به دلایل سیاسی، اجتماعی و داخلی بسیاری که به حزب و عملکرد سران آن و اتهامات برخی از آنها به تروریسم مربوط می‌شد به شدت کاهش یافت.
در انتخابات 2010، کرسی های حزب اسلامی در پارلمان از 28 به 7 کرسی کاهش یافت. 60 کرسی اهل سنت در عراق مجلس در آن زمان به شخصیت‌های عشایری و مدنی و فعالان بازرگانی تعلق گرفت که منجر به مشارکت رهبران حزب اسلامی در توافق‌های سیاسی محلی شد، در حالی که رهبران دیگر به سمت تأسیس جنبش «العدل و الاحسان» رفتند.
اما همانطور که هر دو طرف آن را توصیف می کنند، روابط بین دو طرف “خوب” باقی ماند.
هیچ نشانه ای از تاریخ تأسیس جنبش «العدل و الاحسان» که امروز نماینده رسمی اخوان المسلمین در عراق شده است، وجود ندارد. اما منابعی از داخل آن به تأکید کردند که این گروه «محصول انباشت تجارب و فعالیت‌ها از سال 2014 تا کنون» است.
برخی از اعضای جنبش «العدل و الاحسان» از چهره‌های شناخته شده‌ای هستند که قبلاً با حزب اسلامی عراق همکاری می‌کردند و همین امر باعث می‌شود که جنبش به عنوان محصول چندپارگی و بازنگری فعالیت‌های درون حزبی تلقی شود.
ریاست این گروه را اسماعیل النجم، یکی از برجسته ترین نظریه پردازان فکری و فرهنگی اخوان المسلمین بر عهده دارد و نصیر العانی و فیصل العیساوی نیز از دیگر چهره‌های برجسته آن هستند. این دو از رهبران حزب اسلامی عراق بودند و در دوره های قبلی کرسی های پارلمانی و مشورتی در ریاست جمهوری و دولت داشتند.
راشد العزاوی، دبیرکل حزب اسلامی در عراق، در این باره گفت: «این جنبش نماینده اخوان المسلمین در عراق است، در حالی که ما نماینده اخوان نیستیم».
العزاوی رابطه با جنبش «العدل و الاحسان» را «بدون اختلاف نظر» توصیف کرد. وی گفت: در رویکرد کلی هیچ تفاوت ریشه ای و عمیقی وجود ندارد، بلکه مشکلات ساده ای است که در برخی مسائل سیاسی بازنمایی می شود و گاه مربوط به انتخابات و نامزدها است.
وی تصریح کرد: «العدل و الاحسان» خطوط عمل خود را دارد و ما نیز کار و جهت خود را داریم.
اما او تاکید کرد که «حزب و جنبش از یک مکتب سرچشمه می گیرند که اخوان المسلمین است، اما ما از سال 2011 از اخوان خارج شده ایم».
العزاوی افزود: ما در حال حاضر کار تبلیغی و ارشادی انجام نمی دهیم، اما در فکر ایجاد یک دفتر ویژه تبلیغ و ارشاد هستیم که از اخوان المسلمین نیز دور باشد، زیرا متعهد هستیم که یک حزب عراقی باشیم که فقط در داخل عراق کار می کند».
از سوی دیگر، فیصل العیساوی، یکی از اعضای رهبری جنبش «العدل و الاحسان»، گفت: «تنها سازمانی در عراق که کار اخوان المسلمین را به شکل سازمان یافته آن نمایندگی می کند جنبش «العدل و الاحسان» است و این بدان معنا نیست که حزب اسلامی نماینده اخوان نیست.» اما رهبران حزب دیگر سازماندهی نشده اند.
وی افزود: «اخوان المسلمین علاوه بر نهادها و سازمان های مدنی، به صورت گروهی و فردی در عراق وجود دارد. بنابراین، این ایده بزرگ و گسترده است و به یک نهاد خلاصه نمی شود، بلکه یک وابستگی فکری است».
العیساوی گفت: «شرایطی وجود دارد که برخی از چهره‌ها را وادار به ترک سازمان اخوان‌المسلمین کرده است و ما این را تقریباً طبیعی می‌دانیم، اما نخبگان جوانی هستند که به تفکر و دفاع اسلامی اعتقاد دارند. شکست ما در رسیدن به پیشرفت در زمینه‌های سیاست به دلیل این واقعیت است که ما با مفاهیم جدیدی که به وجود آمده است، از جمله پول سیاسی و تأثیر دولت، تعامل درستی نداشته‌ایم».
اما یکی از اعضای سابق حزب اسلامی، رهبری حزب را مسئول این امر دانست و گفت که تصمیماتی به دور از رویکرد و تفکر «اخوان» گرفته است.
وی تصریح کرد: طیف های اهل سنت عراق به ویژه جوانان تغییر عقیده داده و به جریان های مدنی و لیبرالی نزدیک شده اند و این تقریباً شامل همه طیف‌های عراق می شود که اکنون شاهد اقبال به رویکردهای ملی هستند.
این عضو سابق حزب اسلامی تأکید کرد که رابطه حزب اسلامی با ایران به موقعیت آن در جامعه سنی عراق آسیب زد.
دیپلماسی ایرانی