گزارش تحلیلی «گویه»؛

نگاهی به تلاش قم در بسط فضای آزاداندیشی

برای نخستین بار در کشور این صاحبنظران قمی بودند که در سال 1381 با پیشنهاد به رهبر معظم انقلاب خواستار تشکیل کرسی های آزاداندیشی و نهضت تولید فکر و اندیشه در کشور شدند.

برای نخستین بار در کشور این صاحبنظران قمی بودند که در سال 1381 با پیشنهاد به رهبر معظم انقلاب خواستار تشکیل کرسی های آزاداندیشی و نهضت تولید فکر و اندیشه در کشور شدند.

سردبیر«گویه»: در پی تحولات و ناآرامی های اخیر جامعه توجه به اهمیت گفتگوی آزاد و ارج نهادن به آزاداندیشی و افکار و سلایق مردم و نخبگان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است و در رسانه ملی و مطبوعات و فضای مجازی اقدامات خوبی در این زمینه در حل رخ دادن است اما جالب است بدانیم برای نخستین بار در کشور این صاحبنظران قمی بودند که در سال 1381 با پیشنهاد به رهبر معظم انقلاب خواستار تشکیل کرسی های آزاداندیشی و نهضت تولید فکر و اندیشه در کشور شدند.

حضرت‌ آیت‌اله‌ خامنه‌ای‌ نیز متقابلا با نگاه دوراندیش خود در پاسخ‌ مثبت‌ به‌ پیشنهاد این دانش‌آموختگان‌ و پژوهشگران‌ حوزه‌ علمیه‌ قم تصریح‌ کرده‌اند آن‌ روز که‌ سهم‌ آزادی‌، اخلاق‌ و منطق‌ یکجا و در کنار هم‌ ادا شود روند خلاقیت‌ علمی‌ و تفکر بالنده‌ دینی‌ در جامعه‌ آغاز خواهد شد‌.

در پاسخ‌ ارزنده و راهگشای رهبر معظم‌ انقلاب‌ اسلامی‌ به‌ نامه دانش‌آموختگان‌ و پژوهشگران‌ قمی در سال 81 آمده است: «فرزندان‌ و برادران‌ عزیز با همه‌ مضمون‌ نامه‌ شما موافقم‌ و از شما و همفکرانتان‌ در حوزه‌ و دانشگاه‌ می‌خواهم‌ که‌ این‌ ایده‌ها را تا لحظه‌ عملی‌ شدن‌ و ثمر دادن‌، هر چند دراز مدت‌، تعقیب‌ کنید».

حضرت آیت اله خامنه ای در ادامه آن پاسخ بیان می دارند: «این‌ انقلاب‌ باید بماند و برنامه‌ تاریخی‌ و جهانی‌ خویش‌ را به‌ بارنشاند و همین‌ که‌ این‌ عزم‌ و بیداری‌ و خودآگاهی‌ در نسل‌ دوم‌ حوزه‌ و دانشگاه‌ نیز بیدار شده‌ است‌، همین‌ که‌ این‌ نسل‌ از افراط و تفریط، رنج‌ می‌برد و راه‌ ترقی‌ و تکامل‌ را نه‌ در «جمود و تحجر» و نه‌ در «خودباختگی‌ و تقلید»، بلکه‌ در نشاط اجتهادی‌ و تولید فکر علمی‌ و دینی‌ می‌داند و می‌خواهد که‌ شجاعت‌ نظریه‌پردازی‌ و مناظره‌ در ضمن‌ وفاداری‌ به‌ اصول‌ و اخلاق‌ و منطق‌ در حوزه‌ و دانشگاه‌، بیدار شود و اراده‌ کرده‌ است‌ که‌ سؤالات‌ و شبهات‌ را بی‌پاسخ‌ نگذارد، خود، فی‌نفسه‌ یک‌ پیروزی‌ و دستاورد است‌ و باید آن‌ را گرامی‌ داشت‌ و آنگاه‌ که‌ نخبگان‌ ما نقطه‌ تعادل‌ میان‌ هرج‌ و مرج‌ و دیکتاتوری را شناسائی‌ و تثبیت‌ کنند، دوران‌ جدید آغاز شده‌ است‌.

معظم له در پاسخ به صاحبنظران قمی تصریح می کنند: «آری‌، نباید از آزادی‌ ترسید و از مناظره‌ گریخت‌ و نقد و انتقاد را به‌ کالای‌ قاچاق‌ و یا امری‌ تشریفاتی‌، تبدیل‌ کرد چنانچه‌ نباید بجای‌ مناظره‌، به‌ جدال‌ و مراء، گرفتار آمد و بجای‌ آزادی‌، به‌ دام‌ هتاکی‌ و مسئولیت‌ گریزی‌ لغزید. آن‌ روز که‌ سهم‌ آزادی‌، سهم‌ اخلاق‌ و سهم‌ منطق‌، همه‌ یکجا و در کنار یکدیگر اداء شود، آغاز روند خلاقیت‌ علمی‌ و تفکر بالنده‌ دینی‌ در این‌ جامعه‌ است‌ و کلید جنبش‌ تولید نرم‌افزار علمی‌ و دینی‌در کلیه‌ علوم‌ و معارف‌ دانشگاهی‌ و حوزوی‌ زده‌ شده‌ است‌.

رهبر فرزانه انقلاب در پاسخ در خود در موافقت با برگزاری کرسی های آزاداندیشی می افزایند: «من‌ بر پیشنهاد شما می‌افزایم‌ که‌ این‌ ایده‌ چه‌ در قالب‌ مناظره‌های‌ قانونمند و توأم‌ با امکان‌ داوری‌ و با حضور هیئت‌های‌ داوری‌ علمی‌ و چه‌ در قالب‌ تمهید فرصت‌ برای‌ نظریه‌سازان‌ و سپس‌ نقد و بررسی‌ ایده‌ آنان‌ توسط نخبگان‌ فن‌ و در محضر وجدان‌ علمی‌ حوزه‌ و دانشگاه‌، تنها محدود به‌ برخی‌ قلمروهای‌ فکر دینی‌ یا علوم‌ انسانی‌ و اجتماعی‌ نیز نماند بلکه‌ در کلیه‌ علوم‌ و رشته‌های‌ نظری‌ و عملی‌ (حتی‌ علوم‌ پایه‌ و علوم‌ کاربردی‌ و …) و در جهت‌ حمایت‌ از کاشفان‌ و مخترعان‌ و نظریه‌سازان‌ در این‌ علوم‌ و در فنون‌ و صنایع‌ نیز چنین‌ فضائی‌ پدید آید و البته‌ برای‌ آنکه‌ ضریب‌ علمی‌ بودن‌ این‌ نظریات‌ و مناظرات‌، پائین‌ نیاید و پخته‌گوئی‌ شود و سطح‌ گفتگوها نازل‌ و عوامانه‌ و تبلیغاتی‌ نشود، باید تمهیداتی‌ اندیشید و قواعدی‌ نوشت‌. اینجانب‌ با چنین‌ طرحهائی‌ همواره‌ موافق‌ بوده‌ام‌ و از آن‌ حمایت‌ خواهم‌ کرد.

از همين رو است که باید آزاداندیشی و نهضت نرم افزاري را بايد جزو مسائل «راهبردي» نظام اسلامي به شمار آورد. مقام معظم رهبري علاوه بر مطالبه جدي اين مهم از نهادهاي مولد فكر در جامعه، ابعاد مختلف اين موضوع را در مجامع مختلف فرهنگي و علمي مطرح کرده اند.

اگر این رهنممودها و فرامین همان 20 سال پیش عمل می شد امروز شاهد پیشرفت های مضاعف بودیم و قم به عنوان یک مرکز بزرگ آزاداندیشی و پاتیخت تفکر و آزادفکری شناخته می شد.