شهرستان‌های گردشگر پذیر مازندران به ویژه رامسر عروس شهرهای ایران برای توسعه همه جانبه نیازمند الگوی پایدار گردشگری یا تنوع اقتصادی است که به تاکید کارشناسان امر تقدم رویکرد اولی بر دومی باید در اولویت برنامه‌ریزی نهادهای ذیربط قرار گیرد.
شهرستان های غرب مازندران با برخورداری از جاذبه‌های منحصر به فرد طبیعی و تاریخی به گفته کارشناسان گردشگری اطلس تمام نمای گردشگری ایران است که هر مسافر و گردشگری داخلی و خارجی کافی است یکبار از این اقلیم دیدن کند تا مجذوب زیبایی‌های آن شود.
وجود آبشارها، آب های سرد و گرم معدنی، بوستان های جنگلی، غارها، چشمه‌ها، دریاچه، یادمان های تاریخی، صدها مراکز اقامتی و پذیرایی و تفریحی و به ویژه نزدیکی کوه، دریا و جنگل این منطقه را به عنوان قطب مهم گردشگری در کشور و حتی جهان مطرح کرده است.
افزون بر ۳۰درصد جمعیت سه میلیون و ۴۰۰ هزار نفری استان مازندران در شهرستان های نور، نوشهر، چالوس، تنکابن عباس آباد، کلاردشت و رامسر واقع در غرب مازندران سکونت دارند.
آیا اقتصاد تک قطبی وابسته به گردشگر به صلاح آینده رامسر و دیگر شهرستان های غرب مازندران است؟ این سوالی است که بعد از بحران کرونا و تعطیلی کسب و کارهای گردشگری مطرح شده و کارشناسان در پاسخ به این پرسش می‌گویند: تنوع سبد اقتصادی این مناطق اقدامی صحیح، اما مشروط به آن است که ابتدا گردشگری بی‌برنامه و افسارگسیخته این شهر را درمان کنیم و سپس به تنوع و توسعه سبد اقتصادی بپردازیم.
نگاهی به آمار حضور مسافر در سال جاری نشان می‌دهد که به عنوان مثال رامسر در روزهای نخست سال دست کم ۵۰۰ هزار مسافر شب اقامت را برای خود ثبت کرده که این آمار نسبت به تعطیلات سال گذشته ۱۵ درصد افزایش داشته به علاوه اینکه این شهرستان با جود وسعت جغرافیایی محدود نسبت به سایر شهرستان های استان در نوروز امسال رتبه نخست جذب مسافر را کسب کرده است. برای شهری همچون رامسر با این میزان از حضور مسافر که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از اقتصادش وابسته به گردشگر است، یک هشدار محسوب می‌شود، بحرانی که میزان آسیب‌های آن جای انکار و بی‌تفاوتی باقی نمی‌گذارد. اگرچه تصور تکرار آن هولناک به نظر می‌رسد اما دور از ذهن نیست و همین تجربه تلخ باعث شده که موضوع تنوع اقتصادی، کاهش سهم گردشگری رامسر و تزریق آن به سایر بخش‌ها نظیر کشاورزی، شیلات، گل و گیاه و صنایع پاک مطرح شود تا از این طریق توازن اقتصادی در این خطه ساحلی برقرار و در صورت تکرار بحران‌هایی از این دست آسیب کمتری به اقتصاد این شهر تحمیل شود.
تنوع اقتصادی لازمه اقتصاد پایدار رامسر
در همین ارتباط، فرماندار شهرستان رامسر گفت: اقتصاد تک بعدیِ صرف و مبتنی بر گردشگری در مواجهه با بحران‌هایی نظیر کرونا بسیار شکننده عمل می‌کند و گواه آن تعطیلی بلند مدت کسب و کارهای گردشگری در زمان شیوع کرونا بوده است، بنابراین معتقدم تنوع و توسعه اقتصادی در منطقه ریل‌گذاری شود تا از این طریق توازن اقتصادی مطلوبی در منطقه رخ دهد، البته معتقدم این دیدگاه باید مورد بحث و نظر کارشناسی قرار گیرد.
ابراهیم شیرودعشوریان با توضیح اینکه نباید اقتصاد منطقه را صرفا در گردشگری دنبال کنیم، افزود: کاهش سهم گردشگری شهرستان و در مقابل آن گسترش فعالیت هایی نظیر کشاورزی، شیلات و صنایع پاک نه تنها به توسعه پایدار منجر می‌شود بلکه در مواجه با بحران‌هایی نظیر کرونا یا دیگر بلایای طبیعی اقتصاد منطقه را از بن‌بست گردشگر خارج و شرایط اقتصادی را تعدیل می‌کند.
شیرود عشوریان خاطرنشان کرد: اقتصاد متشکل از تولید، توزیع و خدمات است بر همین اساس این منطقه به صنایعی نظیر کارخانه نساجی، دامداری، مرغداری و شیلات نیاز دارد، چراکه هم در جهت تقویت مزیت‌های گردشگری شهرستان است و هم اینکه به توازن اقتصادی منطقه کمک می‌کند. برای مثال در رامسر ۹ مزرعه شیلات مشغول فعالیت هستند که این تعداد پاسخگوی نیاز شهرستان نیست، شهری با جمعیت ۸۰ هزار نفر و جمعیت شناور قابل توجه به دلیل نبود مرغداری صنعتی همواره در پیک مسافر با کمبود این کالای اساسی مواجه است و باید گوشت سفید مورد نیاز شهرستان را از استان همجوار و یا شرق استان تهیه کند که چالشی بزرگ برای این منطقه محسوب می‌شود.
شیرود عشوریان با اعلام اینکه دولت برای تمامی فعالیت‌های اقتصادی گفته شده بسته‌های حمایتی ارایه و روند دریافت مجوزها را تسهیل می‌کند می‌افزاید: این تسهیلات دارای سقف شهرستانی، استان و ملی است و به عنوان یک پکیج به متقاضیان ارایه می شود.
نماینده عالی دولت در رامسر افزود: بدون شک تنوع اقتصادی و کاهش سهم گردشگری موافقان و مخالفانی هم دارد که باید به بحث و تبادل نظر گذاشته شود و ما از تمامی اظهارنظرهای کارشناسی پیرامون این فرضیه استقبال می‌کنیم.
گردشگری مبتنی بر برنامه پیش‌شرط تنوع اقتصادی
کارشناسان حوزه گردشگری غرب مازندران معتقدند که تنوع سبد اقتصادی از مواردی است که به مقاصد گردشگری توصیه و اتفاق خوبی محسوب می‌شود اما این تنوع بخشی زمانی موثر است که الگوی گردشگری پایدار و اصولی در مقصد عملیاتی شود و پس از آن توسعه اقتصادی در دستور کار قرار گیرد.
به گفته یک دانش‌آموخته دکتری گردشگری، توسعه اقتصادی در بیشتر شهرهای گردشگرپذیر دنیا مرسوم و توصیه می‌شود اما این مدل اقتصادی زمانی در شهرهای گردشگرپذیر با موفقیت همراه خواهد شد که در شهر مقصد، گردشگری پایدار و اصولی برقرار شده باشد.
اما این درحالی است که در شهری مانند رامسر شاهد یک گردشگری بی‌برنامه و افسارگسیخته هستیم، مراکز اقامتی و تورها بدون مجوز فعالیت می‌کنند و فعالان واقعی حوزه گردشگری درگیر کاغذ بازی های زمان‌بر اداری هستند، درآمد دلالی در این بخش بیشتر است و الگوی پایداری برای گردشگری حاکم نیست، بنابراین نمی‌توان در چنین شرایطی به توسعه و تنوع اقتصادی فکر کرد.
محمد امین‌جعفری با بیان اینکه در زمان حاضر اقتصاد گردشگری به شدت بیمار و فاقد اشتغالزایی مطلوب و موجب تعارض جامعه میزبان شده است، گفت: باید بپذیریم اولویت رامسر تحت هر شرایطی گردشگری است با این وصف می توانیم با صنایع دیجیتال و مبتنی بر دیتا اقداماتی انجام دهیم که کیفیت گردشگری افزایش و از عمق بیشتری برخوردار شود.
وی یادآور شد: برای مثال شهری مانند لنگرود گیلان فعالان گردشگری دارد که با صنایع مبتنی بر دیتا در سطح کشور خدمات گردشگری ارایه می‌دهند. بنابراین می‌توان صنایعی که تکمیل کننده زنجیره ارزش گردشگری هستند را توسعه و خدمات مرتبط با انها را ایجاد کنیم، چراکه بخشی از اقتصاد گردشگری مبتنی بر ارایه خدمات و بخشی نیز شامل صنایع مرتبط و مکمل است.
جعفری در توضیح بیشتر پیرامون صنایع مرتبط و مکمل گردشگری تصریح کرد: عمده مسافران با هدف تفریح، لذت و خرید و سرگرمی به شهرهای شمالی سفر می‌کنند. در چنین شرایطی ما چند مرکز خرید و سرگرمی و تفریحی در رامسر داریم؟ جز چند پلاژ نیم‌بند، یک مرکز خرید و تله کابین که مجموعه این موارد بیشتر از دو روز موجب اقامت مسافر نمی‌شوند در حالی که افزایش برند استورها و مراکز تفریحی نشت اقتصادی مناسب دارد، بنابراین می‌توان گفت: سیاستگذاری اصولی برای شهری که پتانسیل گردشگری دارد مقدم بر تنوع اقتصادی است.
گردشگری پایدار نسخه شفابخش اقتصاد غرب مازندران
رامسر در نزدیک‌ترین فاصله میان کوه و دریا قرار گرفته است، موقعیتی با جذابیت و محدودیتی توآمان، جذابیت از این جهت که زیبایی‌های طبیعی نظیر کوه و دریا را در یک چشم‌انداز نزدیک لمس می‌کنید و محدودیت از آن جهت که عرصه‌های منابع طبیعی، دریا و محیط زیست اجازه فعالیت‌هایی صنعتی و کشاورزی گسترده را نمی‌دهند.
همین ویژگی‌ها باعث شده که کارشناسان به توسعه و تنوع اقتصادی منطقه در کنار گردشگری با دیده تردید نگاه کنند، آنان معتقدند که رامسر پتانسیل گردشگری دارد و تا این صنعت به شکل پایدار و اصولی در منطقه عملیاتی نشود تلاش برای هر اقتصاد دیگری ابتر باقی می‌ماند.
به عقیده آنان گردشگری یک زنجیره ارزش است که در این زنجیره ایجاد هارمونی میان اجزا اهمیت دارد، هدایت و راهبری، هماهنگی دیدگاه ذینفعان، هماهنگی میان اجزا و عناصری که موجب شکل‌گیری یک مقصد گردشگری می‌شوند میبایست در اولویت قرار گیرد.