اقتصاد نوظهور چین بسیار شکننده است

مساله رفع تحریم ها مهمترین مساله برای ایران است

بسیاری از شرکت های چینی که با غربی ها کار می کنند اخیرا در امریکا و اروپا تحریم شده اند چون به شرکت های ایرانی خدمات می دادند

بدون حل تحریم ها نمی توان با هیچ کشوری مروادات عادی و نرمال داشت

یک کارشناس بین المللی اظهار می دارد: اگر چینی ها با فرض عدم حل مساله هسته ای حاضر به امتیاز دادن به ایران باشند می شود فکر هایی کرد ولی بدون حل تحریم ها نمی توان با هیچ کشوری مروادات عادی و نرمال داشت. چین و روسیه و ونزوئلا و کوبا و ترکیه و… هیچ کدام نمی توانند در مقابل تحریم های بین المللی با ایران کار کنند تحریم های بین المللی جهان شمول است و همه کشور ها را شامل خواهد شد. این تحریم ها حتی شرکت های خصوصی را شامل می شود از این رو به دلیل اینکه جرائم سنگینی دارد و می تواند در صحنه بین الملل رقابت های بین شرکت ها را از بین ببرد شرکت ها این ریسک را نمی پذیرند و وارد مقوله ای نمی شوند که از سوی جامعه جهانی تهدید شوند.

دکتر میرقاسم مومنی در گفت وگو با شفقنا در پاسخ به این سوال که پس از سفر رییس جمهور چین به منطقه حاشیه هایی در روابط بین ایران و چین مطرح شد آیا دعوت اخیر از رییس جمهور ایران در راستای ترمیم روابط صورت می گیرد؟ اظهار داشت: همانطور که دولت اعلام کرد آقای رییسی در جهت تسریع در اجرایی کردن قرارداد راهبردی 25 ساله با چین عازم شده است تا بتوانند از امتیازات این قرارداد به جهت بهبود اوضاع داخلی استفاده کنند. قرارداد 25 ساله شامل بخش های مختلفی می شود و فقط اقتصادی نیست. بحث های نظامی و امنیتی و راهبردی نیز مطرح هستند. به همین جهت آقای رییسی در این شرایط سعی دارد با توجه به اینکه روسیه درگیر اوکراین است و تحریم های زیادی بر علیه روسیه وجود دارد شاید نتوانیم در شرایط فعلی از تمام پتانسیل های قرارداد خود با روسیه استفاده کنیم. با توجه به نقش چین در حوزه های مختلف آقای رییسی و تیم همراه سعی کرده اند با سفر از پیش تعیین شده ای که داشته اند این موضوع را با مقامات چینی حل کنند و چندین قرارداد مختلف امضا شد و افق های روشنی برای آینده تعیین کردند.

وی افزود: اما مساله ای که داریم در رابطه با اجرایی شدن قراردادها است. ما قبلا هم قراردادهایی با کشور های مختلف داشتیم ولی در مرحله اجرایی شدنشان با مشکلات زیادی روبرو بودیم. یک مورد بحث سوییفت است و دیگری بحث تحریم های بین المللی است و بخش دیگر مربوط به نبود زیرساخت های لازم بین دو کشور است. این ها مانع از اجرایی شدن بسیاری از قراردادها شده است. از سوی دیگر من فکر می کنم در شرایط حاضر یکی از نقاط بسیار مهمی که دولت آقای رییسی باید در نظر بگیرد، عملیاتی کردن این زیرساخت ها است وگرنه عقد قرارداد و اینکه قراردادی بسته باشیم که اجرایی نشود، این نمی تواند مشکلی را از کشور حل کند. در شرایط فعلی یکی از موضوعاتی که مورد توجه است اجرایی کردن قراردادهای دو طرفه است. در این خصوص تیم همراهی که با آقای رییسی هستند این موضوع را در مذاکرات دو جانبه مورد بررسی و کنکاش قرار داده اند.

مومنی با بیان اینکه در سفر رییس جمهور چین به عربستان سعودی که در دو ماه گذشته صورت گرفت و صحبت هایی که در خصوص مسائل بین المللی از جمله مساله خلیج فارس و حاکمیت ایران در خلیج فارس عنوان شد، یقینا جزو مواردی خواهند بود که در سفر آقای رییسی مورد گفت و گو قرار می گیرد گفت: مستنداتی تاریخی وجود دارد که چین قبلا این موارد را تایید کرده بود. موردی ثابت شده در جهان است و اسناد بین المللی در این ارتباط وجود دارد از این رو به نظر من این مساله بیشتر فضاسازی مناسبی برای سفر رییس جمهور چین به عربستان و منطقه عربی بود با نیت بهبود روابط و گرفتن امتیازات از این کشورها.

وی تصریح کرد: دولت های عربی و چین می دانند که خلیج فارس همیشه خلیج فارس بوده و خواهد بود و جزایری سه گانه متعلق به ایران بوده و هست و تاریخ نشان داده که کسی نمی تواند در مورد جزایر ادعایی داشته باشد این ها مانور هایی سیاسی هستند که در چنین سفر هایی برای تلطیف قلوب میزبان به جهت جلب همکاری های بیشتر است. در مورد سفر آقای رییسی به چین باید دانست که کدام بخش ها از قرارداد 25 ساله باید اجرایی شود و کدام بخش ها عملیاتی خواهد شد و در داخل به طور ملموس حس خواهد شد چون تمام موارد و جزئیات های قرارداد 25 ساله مطرح نشده و در داخل در دسترس نیست. کلیات بیان شده و باید موضوعات مربوطه در جامعه احساس شود و بدانیم از قبل این قرارداد چه خدمات و چه امکاناتی وجود دارد و چه مشکلاتی حل خواهد شد و چه فرصت های شغلی در زمینه اشتغال زایی و صادرات تولیدات و واردات کالاهای اساسی … ایجاد خواهد شد. بعد از انتشار گزارش این سفر از این موارد مطلع خواهیم شد.

این کارشناس مسائل بین الملل درباره اینکه گفته می شود تا برجام به امضا نرسد و اف ای تی اف برقرار نشود امکان داد و ستد با جهان برای ایران وجود نخواهد داشت آیا این مساله درست است؟ گفت: قطعا همینطور است. این مساله ای است که من پیشتر هم به آن اشاره کرده ام، چین تابع قوانین بین المللی است و نمی تواند خارج از قوانین بین المللی اقدام کند. بحث نقل و انتقالات مالی و صادرات و صادرات کالاهای سیاسی و… مطرح است. چین به اجرای قوانین بین المللی تعهد دارد. براساس برجام و تحریم هایی که آمریکا و اروپا و سازمان ملل برای ایران داشته است چین قادر به ارائه برخی از خدمات به ایران نبود. مثلا در بحث سوییفت و نقل و انتقال مالی چه چین بخواهد و چه نخواهد نمی تواند پول را در کیسه برای ما بفرستد. نقل و انتقال پول باید از طریق سیستم بانکی بین الملل باشد از این رو مساله رفع تحریم ها مهمترین مساله برای ایران است.

وی افزود: آیا چین راهکاری برای دور زدن تحریم ها دارد؟ بدون راهکار حقوقی و مورد قبول در جامعه بین الملل ایران نمی تواند با هیچ کشوری حتی با عراق داد و ستد مالی داشته باشد، بله تحریم ها را دور می زنیم ولی این دور زدن هزینه دارد، هزینه های مالی وجود دارد و ریسک داریم. می توانیم نفت را با طرق مختلف و از مسیر دور زدن تحریم ها بفروشیم ولی چینی ها در این برنامه چقدر با ایران همکاری خواهند کرد؟ چینی ها باید علاقه خود را به این برنامه نشان بدهند. بسیاری از شرکت های چینی که با غربی ها کار می کنند اخیرا در امریکا و اروپا تحریم شده اند چون به شرکت های ایرانی خدمات می دادند آیا شرکت های چینی حاصر به پذیرفتن این ریسک هستند؟ این مساله ای است که چینی ها باید درباره آن صحبت کنند، روابط با ایران چقدر برای چینی ها مهم است و چقدر حاضرند تا در ایران هزینه بدهند؟ این مساله در سفر اخیر آقای رییسی مشخص خواهد شد. اگر چینی ها با فرض عدم حل مساله هسته ای حاضر به امتیاز دادن به ایران باشند می شود فکر هایی کرد ولی بدون حل تحریم ها نمی توان با هیچ کشوری مروادات عادی و نرمال داشت. چین و روسیه و ونزوئلا و کوبا و ترکیه و… هیچ کدام نمی توانند در مقابل تحریم های بین المللی با ایران کار کنند تحریم های بین المللی جهان شمول است و همه کشور های را شامل خواهد شد. این تحریم ها حتی شرکت های خصوصی را شامل می شود از این رو به دلیل اینکه جرائم سنگینی دارد و می تواند در صحنه بین الملل رقابت های بین شرکت ها را از بین ببرد شرکت ها این ریسک را نمی پذیرند و وارد مقوله ای نمی شوند که از سوی جامعه جهانی تهدید شوند.

مومنی در مورد اینکه تنش های اخیر چین و آمریکا چقدر موثر است؟ آیا این تنش ها منجر به یارگیری منطقه ای خواهد شد؟ اظهار داشت: رقابت بین چین و امریکا همیشه بوده و هست. چین قدرتی نوظهور در اقتصاد جهان است، در بیست سال گذشته بسیاری از بازار های سنتی آمریکا را تصرف کرده است و در کنار قدرت اقتصادی خود قدرت سیاسی و امنیتی بیشتری را برای خود کسب کرده است. چین با قدرت اقتصادی خود توانسته است قدرت نظامی و قدرت سیاسی و قدرت امنیتی بگیرد و امروز تهدیدی برای تایوان است. چین سیاست های تهاجمی خود را بر علیه تایوان که حیاط خلوت آمریکا است به کار می برد. چینی ها با ساختار اقتصادی و امنیتی قوی و با داشتن تسهیلات نظامی پیشرفته عمل می کنند. چین در سال های اخیر ماکائو و هنگ کنگ را از انگلستان پس گرفتند و ضمیمه خود کردند. به همین دلیل چینی ها از هر فرصتی برای برگرداندن تایوان استفاده کردند. اینجا مساله این است که آمریکایی ها اجازه چنین کاری را نمی دهند هر اتفاقی که برای تایوان بیفتد یعنی کشوری از جنوب شرقی آسیا زیر چتر سیاسی و امنیتی چین رفته است و آمریکایی ها این کشور را به عنوان سوپاپ اطمینان خود در جنوب شرقی آسیا نگه داشته اند و حمایت آمریکا از تایوان نقشی تضمین کننده برای بقای سیاست های آمریکا در آن جغرافیا دارد. از این رو رقابت باقی خواهد بود ولی چینی ها نمی خواهند تهاجمی نظامی داشته باشند چون نتیجه تهاجم نظامی روسیه به اوکراین چینی ها را در فکر فرو برده است. چین کاری نخواهد کرد که متضرر شود.

وی افزود: جمعیت یک میلیاردو نیمی چین خود معضلی برای چین است. اقتصاد نوظهور چین بسیار شکننده است. اقتصاد چین به مشتریانش در اروپا و آمریکا وابسته است. حجم بالایی از مراودات اقتصادی چین با اروپا و آمریکا است تا کشور های کوچک آسیایی از این رو چین همواره نگران تحریم های مشابه تحریم های روسیه است و نمی خواهد مساله تایوان منجر به این شود که نتوانند اقتصاد خود را رشد بدهند. روسیه درس عبرتی برای چین شد تا گزینه های نظامی را کنار بزند و سعی کند با گزینه های دیگر مساله تایوان را پیش ببرد و منتظر فرصت های آتی شود. در شرایط فعلی چینی ها می دانند که بزرگ کردن آیینه منجر به راحت شکسته شدن آن خواهد شد در صورت فروپاشی اقتصاد بزرگ چین بحث اختلافات داخلی و سیاسی و قومیتی و… نمود و ظهور بیشتری پیدا می کند و اتحاد چین به خط می افتد. مقامات چینی این مسائل را در نظر گرفته اند.

مومنی در مورد اینکه پیام امریکا به چین چه خواهد بود اظهار داشت: پیام آمریکا به چین این است که هر گونه اقدامات نظامی در منطقه جنوب شرقی آسیا بخصوص در مورد تایوان با برخورد شدید آمریکا با چین همراه خواهد بود، این پیامی است که آمریکا به چینی ها داده است. همچنین این پیام که چین در مورد تایوان مثل روس ها نخواهند آزمایش کند و توان غرب را محک نزند. این پیام مهمی بود که آمریکا ارسال کرده است. آمریکا در مورد اوکراین این نگاه را نشان داد که به طور همه جانبه از اوکراین حمایت کردند و با بهره گیری از تمام ظرفیت ها ارتش روسیه را زمین گیر کردند این هم پیام مهمی برای چین بود.